Portret Germanika

Uważa się, że wizerunek przedstawia młodego Germanika, wodza rzymskiego, członka dynastii julijsko-klaudyjskiej, bratanka cesarza Tyberiusza, ojca cesarza Kaliguli. Jego żoną była Agryppina wnuczka Oktawiana Augusta. Zdobył sobie uznanie I miłość Rzymian, ponieważ uosabiał w sobie połączenie cnót duchowych I fizycznych. Od najmłodszych lat brał udział w kampaniach wojennych. Był wodzem wsławionym w wielu bitwach w Germanii oraz Azji.

Prezentowany obiekt to wycisk gemmy - owalny, wypukły, na płaskim tle. Przedstawia prawy profil głowy młodego mężczyzny, z krótkimi lekko falowanymi włosami. Wycisk jest identyczny jak opisany w „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta.

Gemma to kamień szlachetny lub półszlachetny w kształcie okrągłej lub owalnej płytki ozdobiony reliefem. Gemma z reliefem wklęsłym to intaglio (albo integlia), z reliefem wypukłym - kamea. Wykonywane z cennych  kamieni o zróżnicowanym warstwowo  kolorycie, urzekały pięknem i precyzją wykonania. Były używane jako elementy  biżuterii, zdobiły naszyjniki, medaliony, pierścienie, bransolety, tabakierki, szkatułki, zegary, kabinety, itp. Na ich cenę rynkową składała się wartość użytego kamienia, jego opracowanie oraz jubilerska oprawa.

Stanisław Kostka Potocki gromadził swą kolekcję gemm w ramach prowadzonych przez niego badań nad sztuką starożytną, opublikowanych w dziele O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski, wydanej w Warszawie w 1815 roku.

Do celów studyjnych nad ikonografią antyczną służyły badaczom i kolekcjonerom zestawy kopii gemm, wykonywanych ze specjalnie przeznaczonych do tego celu past, tzw. wyciski.  Były one wiernymi odbitkami reliefu  i  kształtu gemm, lecz nie uwzględniały zróżnicowania kolorystycznego. Obecnie w zbiorach wilanowskich znajdują się tylko wspomniane wyciski gemm, pozostałości  warsztatu naukowego S. K. Potockiego, natomiast jego kolekcja uległa rozproszeniu.

W zespole 239 zachowanych wycisków wyróżnić należy trzy grupy obiektów. Pierwsza, to wyciski gemm antycznych. Drugą i trzecią  grupę stanowią wyciski  kopii gemm antycznych i kamieni wykonanych  na wzór  starożytnych.

Oryginalną gemmę z daktylioteki Lippert’a znajdziesz tutaj: gemma

Ilustracje pochodzą ze zbiorów Rijksmuseum Amsterdam oraz “Gemmæ antiquæ cælatæ , scalptorum nominibus insignitæ”, Stosch, Philipp, Baron von, 1724;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)