Boże Narodzenie

Stanowiący komplet z bliźniaczym Zwiastowaniem (Wil.5612) malowany na agacie obrazek jest nastrojowym portretem Świętej Rodziny. Maryja – w stroju identycznym jak w Zwiastowaniu – i św. Józef, w niebieskiej szacie, pochylają się nad leżącym w drewnianym żłóbku na białej tkaninie Dzieciątkiem. W tle dostrzegamy zarysy zwierząt. U góry unosi się anioł trzymający wstęgę z napisem: GLORIA IN ALTISSIMI […] IN TERRA PAX. Obu scenom towarzyszą uskrzydlone putta.

Na szczególną uwagę zasługuje podłoże obrazu – bogato żyłowany agat. Wybór ten jest nieprzypadkowy. Próby nadania większej trwałości malarstwu oraz uczynienia zeń godnego współzawodnika rzeźby w paragone sztuk stały się szczególnie popularne od lat 50. XVI w. Prym w tej twórczości wiodło rzymskie środowisko Taddea i Federica Zuccarich, a ton jej nadawał międzynarodowy manieryzm. Pierwsze wielkie malowidło wykonane w tej technice to wielka nastawa ołtarzowa z Narodzinami Dziewicy dla kaplicy Chigi w kościele Santa Maria del Popolo, namalowana na płycie z łupku przez Sebastiano Lucianiego, zwanego Sebastiano del Piombo, który był z pochodzenia Wenecjaninem, a następnie przeniósł się do Rzymu. W wieku XVII coraz częściej sięgano po kamienie półszlachetne.

Malarstwo tego typu docenił także Stanisław Kostka Potocki – w Muzeum przechowywane są dwa obrazy na trawertynie, zakupione przez niego przed rokiem 1798: Ucieczka do Egiptu i Ostatnia Wieczerza.

Dominika Walawender-Musz