Postać Herkulesa [Herakles Farnezyjski]

Owalny, wypukły wycisk, na wklęsłym tle, otoczony krawędzią z dużym marginesem przedstawia stojącego nagiego, umięśnionego Herkulesa opartego na maczudze, na której powieszona jest skóra lwa. Wycisk wykonany na podstawie rzeźby Lizypa z 2 poł. IV w. p.n.e. Wycisk jest taki sam jak opisany w „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta.

Herakles Farnezyjski (Herakles Farnese) marmurowa rzeźba datowana na II lub III wiek przedstawiająca Heraklesa, będąca kopią niezachowanego brązowego oryginału dłuta Lizypa z IV wieku p.n.e. Obecnie znajduje się w zbiorach Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu.

Mierząca 3,17 metra wysokości rzeźba przedstawia odpoczywającego herosa, wspartego o swoją maczugę. Rzeźba została wykonana przez Glykona z Aten, o czym zaświadcza autograf autora wyryty na postumencie. Pierwotnie zdobiła Termy Karakalli w Rzymie, tam też została odkryta w latach 40. XVI wieku podczas prac wykopaliskowych zleconych przez papieża Pawła III. Renowacji rzeźby podjął się Guglielmo Della Porta, polecony do tego zadania przez Michała Anioła. Odtworzył on brakujące partie: lewą rękę i nogi postaci oraz uzupełnił pomniejsze ubytki. Oryginalne nogi Heraklesa zostały odnalezione kilka lat później, jednak wróciły one na swoje miejsce dopiero pod koniec XVIII wieku. Odrestaurowana rzeźba stała się własnością rodu Farnese i przez długie lata stanowiła ozdobę dziedzińca Palazzo Farnese. W 1787 przeniesiono ją do Neapolu.

Potężna muskulatura i realizm postaci były cenione, szczególnie przez artystów doby baroku. Inspirowali się nią między innymi Perino del Vaga, Annibale Carracci i Peter Paul Rubens, a sama rzeźba doczekała się licznych kopii. Jedna z nich znajduje się w Pałacu Na Wyspie w Łazienkach Królewskich, inna w Pałacu Tyszkiewczów-Potockich na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.

Oryginalną gemmę z daktylioteki  Lippert’a znajdziesz tutaj: gemma1, gemma2

Ilustracje pochodzą Wikipedii oraz z The New York Public Library, Digital Collections a także z „Segmenta nobilium signorum e statuaru : quæ temporis dentem inuidium euasere Urbis æternæ ruinis erepta, typis æneis ab se commissa perptuæ uenerationis monimentum”, Perrier, François, 1638;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)