Rude wzgórze. Chełsty

Apoloniusz Kędzierski (1861–1939) odbył studia w warszawskiej Klasie Rysunkowej pod kierunkiem Aleksandra Kamińskiego i Wojciecha Gersona. Jako uczeń Józefa Brandta bywał częstym gościem w Orońsku, w majątku należącym do artysty. Dzięki finansowemu wsparciu Brandta kontynuował naukę w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1889 roku osiadł w Warszawie, czynnie angażował się w życie artystyczne kraju. W malarstwie Kędzierskiego, podobnie jak innych artystów Młodej Polski, istotną rolę odgrywała ludowość i fascynacja rodzimym folklorem będąca wyrazem szacunku dla ciężkiej pracy chłopów, podpatrywanych na roli, podczas zwózki drewna, żniw czy łowienia ryb. Równie bliska była Kędzierskiemu tematyka pejzażowa; wyczuwalny w ujęciu natury ton refleksji i zadumy nad pięknem rodzimego pejzażu ujawnia emocjonalny stosunek artysty do przyrody i otaczającej rzeczywistości. Jako dojrzały artysta Kędzierski docenił właściwości akwareli, która dawała możliwość szybkiego rejestrowania studiów plenerowych. Malowane w tej technice Rude wzgórze powstało podczas pobytu w ziemi chełmińskiej, w majątku Kazimierza Życkiego w Chełstach koło Brodnicy, gdzie artysta przyjechał w 1921 roku. Obraz zdradza inspiracje estetyką japońską, która wywarła znaczący wpływ na malarstwo młodopolskie. Jest ona widoczna w konstrukcji obrazu – Kędzierski zastosował częsty w jego malarstwie zabieg, polegający na posługiwaniu się wycinkowym kadrem ujętym z obniżonego punktu widzenia. Jesienny pejzaż jest oglądany poprzez ażurową przesłonę bezlistnych, giętkich gałęzi tworzących dekoracyjne, bliskie secesji linearne układy. Dalekowschodnią proweniencję zdradza również oszczędne zastosowanie środków – umiejętne syntetyzowanie form i przemyślana kolorystyka zdominowana przez wyciszone tony brązów i czerni. Artysta oszczędnie zaakcentował je żółcieniami liści oraz przygaszonymi niebieskawymi paprociami, które ujawniają jego kolorystyczną wrażliwość.

Anna Hałata