Madonna z Dzieciątkiem

UWAGA

Pełne uroku przedstawienie Madonny z Dzieciątkiem, które figlarnie chowa główkę pod welon matki, budziło taki zachwyt, że początkowo uważano, iż namalował je Leonardo da Vinci. W połowie XIX w. obraz został przypisany Janowi Gossaertemu zw. Mabuse. Był on pierwszym z malarzy niderlandzkich, w którego twórczości łączyły się tradycje malarstwa XV w. typowe dla tego regionu oraz nowe trendy włoskiego renesansu. W 1508 r. Mabuse był w Rzymie i miał możliwość studiowania posągów antycznych, dzieł Rafaela oraz Michała Anioła, a zwłaszcza Mantegni, który go fascynował. W późniejszym okresie korzystał w swoich pracach z rycin Dürera.

W kręgu Gossaerta powstało kilka wersji tej kompozycji, wilanowska została uznana za jedną z lepszych. Subtelny i delikatny modelunek twarzy, rąk oraz włosów Madonny daje świadectwo wysokiej klasy tego niezwykłego dzieła. Interesujące, że widoczny, przez okno w tle, pejzaż został odsłonięty dopiero podczas konserwacji w 1961 r.. Sposób ujęcia pejzażu z górami w dalekiej perspektywie oraz z przedstawieniem na mostku wędrowców – niewiasty na osiołku i idącego obok mężczyzny, różni się od zbliżonej wersji obrazu z kolekcji Markiza de Almunia w Madrycie. Ukazana para to zapewne uciekająca do Egiptu Święta Rodzina. Inne przedstawienia Madonny, zbliżone do obrazu wilanowskiego, ale bez pejzażu w tle znajdują się w Genewie w Musée d’Art et d’Histoire, w Dessau w Staatlichen Galerie oraz w Muzeum Sztuki w Łodzi (depozyt w Muzeum Narodowym w Warszawie).

Obraz zakupiony przez Stanisława Kostkę Potockiego w 1808 r. we Francji jako dzieło Leonarda da Vinci.

Dominika Walawender-Musz