Krajobraz włoski

Widok drogi prowadzącej od pierwszego planu przez most i dalej aż po horyzont. z lewej strony przy ostańcach skalnych i dwóch drzewach widoczne wyraźniej sylwetki odwróconych tyłem ludzi. Zamykają oni sznur kupców i jucznych zwierząt, którymi malarz rytmicznie dzieli przestrzeń. Kierują się oni w stronę murowanego mostu. Widowiskowy pochód to obserwuje pasterz, który siedzi na przydrożnym głazie, pasąc owce. Z prawej za rzeką rysują się wysokie zbocze urwiska, u stóp którego rosną zarówno drzewa szpilkowe jak i liściaste. Kolorystyka nieba i ziemi oraz układ cieni pozwalają przypuszczać, że zbliża się wieczór. Malarz w obrazie połączył sztafaż z pejzażem w taki sposób, że pulsują wspólnym rytmem, wzajemnie się uzupełniając.

Obraz malowany jest lekko, przejrzyście. Malarz w pełni włada przestrzenią, ukazuje pejzaż, dziką przyrodę urzekającą pięknem, nieprzetworzoną, lecz okiełznaną – świat przyjazny człowiekowi. Widz ufa, że za załomem skalnym czeka na studzonych wędrowców bezpieczne schronienie. I takież uczucia – spokoju i harmonii – wywołuje kontemplacja malowidła. Ustalony na podstawie sygnatury (na licu, na skale z lewej, obok drzew: „C. v. Swanenburgh”) autor obrazu, Cornelis van Swanenburgh (zm.1710) był malarzem holenderskim ery Złotego Wieku. Podobny w kolorystyce, kompozycji i nastroju jego obraz – Pejzaż ze sztafażem znajduje się w kolekcji Dundee Art Galleries and Museums.

Prezentowane dzieło pochodzi prawdopodobnie z kolekcji Stanisława Kostki Potockiego. Świadczyć może o tym widoczna na odwrocie obrazu pieczątka z herbem hrabiego i odręcznym napisem piórem.