Jan III Sobieski z rodziną

Rycina ukazująca króla Jana III w otoczeniu rodziny, pochodzi z wydanej w roku 1877, niezwykle cennej dla dziejów muzeum wilanowskiego publikacji, zatytułowanej „Willanów: album : zbiór widoków i pamiątek oraz kopje z obrazów Galeryi Willanowskiej wykonane na drzewie w Drzeworytni Warszawskiej z dodaniem opisów skreślonych przez H. Skimborowicza i W. Gersona.” Osobą, która przyczyniła się do wydania tego ekskluzywnego i bogato ilustrowanego albumu była Aleksandra Potocka (1818-1892), zwana Augustową, ostatnia właścicielka dóbr wilanowskich z rodu Pilawitów. Augustowa opiekowała się znajdującym w pałacu Muzeum, którego kolekcje, wspólnie z małżonkiem, Augustem (zmarłym w 1867 roku), znacząco wzbogacili, a same przestrzenie ekspozycyjne – przekształcili podług ówczesnego smaku. Album Skimborowicza i Gersona pozostaje dziś ważnym dokumentem, nie tylko dawnego sposobu prezentacji historii, organizacji muzeum, ale także bezcenną kroniką tego, co dziś już nie istnieje; na jego stronach zreprodukowane zostały poprzez drzeworyty dzieła sztuki, które zaginęły w wyniku II Wojny Światowej. Nie należy do nich jednak prezentowany portret grupowy ukazujący króla Jana III w otoczeniu rodziny. Malarskim pierwowzór ryciny, płótno nieznanego autora, prezentowane jest od lat w Apartamentach Królewskich, w Antykamerze Króla. W części centralnej, ukazana została para królewska, wokół której, po obu stronach, zgromadzone są ich dzieci, małżonka najstarszego z synów, królewicza Jakuba – Jadwiga Elżbieta Amalia, księżniczka neuburska, oraz ich córeczka, Maria Leopoldyna. Grafika ukazuje obraz wraz z oryginalną, dekoracyjną ramą, na której widnieje herb domu Sobieskich. Malarski pierwowzór zdradza pewien schematyzm z ukazaniu postaci portretowanych – interpretowane jest to jako świadectwo, że stanowi on replikę większego obrazu, który mógł znajdować się w zamku rodowym Sobieskich, w Żółkwi. Rycina bardzo dokładnie oddaje wszystkie szczegóły uwzględnione na obrazie – dekoracyjny dywan z motywem orła, pałacową architekturę tła, stroje postaci; pewne niedociągnięcia da się zauważyć w sposobie oddania sylwetek portretowanych – ich proporcjach oraz pewnej sztywności póz.

Hipolit Skimborowicz, Wojciech Gerson, muzeum wilanowskie, Aleksandra Potocka, August Potocki, pierwowzór, Żółkiew, reprodukcja