Widok katedry w Pizie

Odbitka ukazuje panoramę Piazza del Duomo w Pizie, jeden z najbardziej ikonicznych widoków krajobrazu kulturowego północnych Włoch – od roku 1987 wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Rycina – jak wskazuje umieszczony pod sceną podpis – ujmuje w swej kompozycji cztery gmachy składające się na wzniesiony w wiekach XII i XIII w stylu romańskim zespół placu katedralnego. Są to, patrząc o lewej strony: baptysterium, cmentarz camposanto monumentale (widoczny w tle), katedrę oraz krzywą wieżę. Pod widokiem znajduje się podpis: Veduta delle quattro magnifiche fabbriche della Cattedrale di Pisa (widok czterech wspaniałych budowli przynależnych do katedry w Pizie), a także informacje o twórcach – kompozycji oraz grafiki. Po lewej stronie wskazany został rysownik, którym był Giuseppe Rossi (1820-1899) – G. Rossi dis. (skrót od słowa disegno - rysunek), po prawej rytownik – A. Alliata incise (rytował). Schemat kompozycyjny, szerokie, panoramiczne ujęcia pizańskiego placu, a także zastosowana technika graficzna – akwatinta, pozwalają dopatrywać się inspiracji dla ryciny w tablicach stanowiących ilustracje dzieła zatytułowanego Viaggio pittorico di Toscana, autorstwa Francesca Fontaniego, wydanego po raz pierwszy w 1801-1803 roku, jednak wznawianej w późniejszych latach, w rozszerzonych wersjach. Egzemplarz pierwszej edycji tej publikacji, pochodzący z dawnych zbiorów biblioteki wilanowskiej, znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie (rycina ukazująca Campo Santo w Pizie opublikowana została w książce Grand Tour. Narodziny kolekcji Stanisława Kostki Potockiego, Warszawa 2005, s. 70-71). Widoki miast włoskich, tamtejszej architektury, były jednym z ważniejszych materiałów stanowiących zarówno podstawę dla odbywanych grand tour – podróży poznawczo-edukacyjnych cieszących się ogromną popularnością w XVIII i XIX wieku, jak i jedną z najpopularniejszych pamiątek przywożonych z Włoch. Obecność w kolekcji wilanowskiej dokumentu ikonograficznego ukazującego historyczny zespół budynków sakralnych jednego z najważniejszych toskańskich miast, mimo braku informacji o pochodzeniu ryciny, może nam przypominać, że Stanisław Kostka Potocki uwzględnił Pizę w itinerariach swych podróży do Włoch , w latach 1774-1775 (druga podróż) oraz 1795-1797 (piąta podróż).

Toskania, miasto, piazza del duomo, weduta, architektura, katedra, baptysterium, Grand Tour, Stanisław Kostka Potocki, kolekcjonerstwo