Amfora czerwonofigurowa nolańska

Amfora to naczynie o jajowatym brzuścu na niskiej stopce i wysokiej szyjce z dwoma uchwytami (zwanymi imadłami). Tego typu naczynia występowały we wszystkich okresach ceramiki greckiej już od X w. p.n.e. Zabytek wilanowski reprezentuje typ tzw. amfory nolańskiej, które były wytwarzane głównie w latach 490-440 p.n.e.

Niestety amfora nie zachowała się do naszych czasów w całości, w trakcie konserwacji została jednak sklejona z wielu fragmentów, a brakujące elementy ramion i pod uchwytami zostały uzupełnione. Naczynie ozdobiono w technice czerwonofigurowej. Po jednej stronie możemy podziwiać scenę z kobietą siedzącą na klismos (rodzaju krzesła). Stoi przed nią młodzieniec, jedną ręką wspierając się na kiju, a drugą podając kobiecie alabastron. Po drugiej stronie wazy widoczna jest stojąca kobieta w chitonie i himationie trzymająca w dłoni lusterko. Dekorację uzupełnia pas meandra zamykający sceny od dołu.

Jak powstawało to naczynie? Najpierw kształt wytoczono na kole garncarskim oraz doklejono uchwyty. Po lekkim podeschnięciu malarz naszkicował na jej powierzchni zaplanowaną dekorację, a następnie malował używając do tego firnisu – specjalnie przygotowanej, delikatnej glinki bogatej w żelazo. Następnie dobrze wysuszoną amforę włożono do pieca, gdzie podlegała najpierw wypałowi z dostępem tlenu. W pewnym momencie otwory pieca zatkano, w ten sposób blokując dostęp tlenu do środka (być może dokładano także mokrego drewna). Dzięki jego brakowi żelazo zawarte w glinkach zmieniało kolor z czerwonego na czarny. W kolejnej fazie tlen ponownie wpuszczano do środka – wtedy części nieosłonięte firnisem stawały się czerwonawe. Po powolnym wystudzeniu pieca amfora była gotowa.

Agnieszka Żuber, na podstawie badań W. Dobrowolskiego

„Wazy Greckie Stanisława Kostki Potockiego”, Warszawa 2007.