Koniecpolski Stanisław (1591-1648) - portret

Hetman wielki koronny (od 1632 r.) Stanisław Koniecpolski (ok. 1594-1646) został ukazany na portrecie ze zbiorów Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w półpostaci, zwrócony 3/4 w prawą stronę. Ciasno wykadrowaną kompozycję obrazu prawie w całości wypełnia korpulentna sylwetka szlachcica przedstawionego w średnim wieku, z podgoloną ciemną czupryną, z wąsami i wydatną brodą. W lewym górnym rogu zwiesza się czerwona kotara, w prawym – w takim samym kolorze chwost, obok którego (po lewej stronie) widnieje napis w języku łacińskim, zawierający tytuły portretowanego. Hetman jest odziany w czerwoną ferezję (delię?) z wydatnym futrzanym kołnierzem i taśmowymi potrzebami w zapięciu, zdobioną okazałym szamerowaniem z pętlicami, pomponami i guzami. W prawicy dzierży wysadzaną kamieniami buławę, atrybut hetmańskiego urzędu. Lewą opiera na rękojeści karabeli.

Niemal identyczny portret, ale o niższym poziomie artystycznym, znajduje się w zbiorach Lwowskiego Muzeum Historycznego (1640, technika olejna, płótno, 118,5 x 83,5 cm; nr inw. Ж-273). Pochodzi z galerii obrazów w pałacu w Podhorcach, którego Stanisław Koniecpolski był fundatorem (zob. J. K. Ostrowski, J. T. Petrus, Podhorce. Dzieje wnętrz pałacowych i galerii obrazów, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 2001, il. 379, kat. A.170, s. 77). Obydwa dzieła, wilanowskie i podhorzeckie, jak piszą Jan K. Ostrowski i Jerzy T. Petrus, autorzy wspomnianej monografii, „utrwaliły wizerunek hetmana w ikonografii w. XVII-XIX”. Wersja całopostaciowa - na tle pola bitewnego - wizerunku Koniecpolskiego należy do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (XVIII w., technika olejna, płótno, 312,5 x 178 cm; nr inw. 157752 MNW) – zob. online: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/docmetadata?id=17023 (dostęp: 23.07.2020).

Stanisław Koniecpolski (ok. 1594-1646), hetman wielki koronny; ferezja (delia?); szamerowanie; pętlice; pompony; guzy; buława; karabela; chwost; pałac w Podhorcach.

Agnieszka Woźniak-Wieczorek