Pejzaż z Zakopanego

Twórczość Franciszka Rerutkiewicza (1885–1923) wpisywała się w charakterystyczne tendencje epoki. Urodzony w Stanisławowie edukację artystyczną odbył w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Józefa Pankiewicza. Od mistrza przejął zainteresowanie pejzażem w tradycji ukształtowanej malarstwem Paula Cézanne’a. Starannie kadrowane widoki odsłaniały kolejne obszary nakładanej barwy, łącząc wnikliwą obserwację natury z namysłem nad jej kreacją malarską. Jednocześnie niewielkie formaty obrazów przyrody, wydobywanej sprawnym, zamaszystym gestem, nawiązywały do rodzimej tradycji pejzaży Jana Stanisławskiego. Krótka twórczość Rerutkiewicza ujmowała charakterystyczne dla pierwszej dekady XX wieku antynomie, określone dyscypliną i uproszczeniem form wedle tradycji cézanne’owskiej oraz poszukiwaniem dramatyzmu i emocji wywodzących się z ekspresjonistycznie przeżywanego krajobrazu.

Po studiach i pobycie w Paryżu artysta powrócił do Polski i wziął udział w założycielskiej dla historii polskiej awangardy I Wystawie Polskich Ekspresjonistów, inaugurującej działalność formistów. Po tej wystawie zamieszkał w Zakopanem, kolonii artystycznej skupiającej odmienne osobowości – Witkacego, Augusta Zamoyskiego, Leona Chwistka. Przedwczesna śmierć przerwała jego poszukiwania artystyczne.

Pejzaż zakopiański z 1918 roku jest wyraźnym świadectwem podążania ścieżką mistrza Józefa Pankiewicza i starannych konstrukcji pejzażowych Cézanne’a. Kształtują go wyraźne pociągnięcia czystych barwnych pasm, wyznaczających skosy, rytmiczną geometrię pnących się ku górze kompozycji malarskich planów, odtwarzających ziemiste pola, zazielenione łąki, partię lasu, wreszcie w oddaleniu chłodnym błękitem ujęte skalne stożki gór. Dla Rerutkiewicza pociągnięcia pędzla wyznaczały konstruowanie obrazu, poszukiwanie harmonii kolorystycznej, a jednocześnie uproszczenie krajobrazu, wyłaniającego się w przestrzennych relacjach – zbliżenia i oddalenia – poprzez zróżnicowane operowanie fakturą, gęstością materii malarskiej oraz kontrastową chromatyką jasnych i ciemnych pól, barw chłodnych i ciepłych.