Kobieta grająca na instrumencie strunowym koto

Scena rodzajowa przedstawia dwie kobiety: damę grającą na koto i małą służebną z tacą z dymiącą czarką. Dama klęcząca przed instrumentem ubrana jest w kimono ze wzorem żurawi wśród chmur. Koto, na którym gra kobieta, jest tradycyjnym japońskim instrumentem muzycznym, rodzajem cytry. Jak wiele tradycyjnych japońskich instrumentów muzycznych pochodzi z Chin. Jego pierwowzorem była chińska cytra guzheng, niewiele różniąca się od koto pod względem konstrukcyjnym. Koto zostało sprowadzone do Japonii około VII–VIII w. Początkowo grano na nim jedynie na dworze cesarskim. Kładzie się je poziomo na podłodze. Grający klęka lub siada na niskim stołeczku po prawej stronie instrumentu. Do szarpania strun używa trzech plektronów z pierścieniami zakładanymi na kciuk, palec wskazujący i środkowy prawej ręki. Lewa dłoń operuje po drugiej stronie ruchomych podstrunników, gdzie dociska poszczególne struny.

Autorem grafiki jest Utagawa Toyokuni I (1769–1825?), który jest zaliczany do wielkich mistrzów ukiyo-e. Kierował słynną szkołą drzeworytu – Utagawa. Dzięki niemu szkoła ta osiągnęła wysoką pozycję i utrzymała poziom aż do końca XIX w. Jego ojcem był Kurahashi Gorobei, rzeźbiarz lalek i kukiełek w Edo. Gdy miał 14 lat Toyokuni został oddany na naukę do Utagawy Toyoharu, twórcy szkoły. W uznaniu jego zdolności artystycznych, Toyokuni przyjął później nazwisko Utagawa Toyokuni, zgodnie z powszechną praktyką używania jednej sylaby imienia swojego mistrza. Dzięki ciężkiej pracy najpierw osiągnął mistrzostwo, a następnie zsyntetyzował styl poprzedników – mistrzów ukiyo-e: Utamaro, Chōbunsai Eishi i Eishōsai Chōki, których dzieła studiował. Dzięki temu stworzył swój własny styl. Tworzył głównie grafiki związane z teatrem kabuki. Był też twórcą grafik wojowników musha-e, erotyków shunga i przede wszystkim bijin-ga. Toyokuni zmarł w Edo w 1825 r. w otoczeniu licznych swoich uczniów.

Grafika sygnowana przy lewej krawędzi pośrodku: Toyokuni ga.

Nad dolną krawędzią stempel cenzora: kwamei znak wydawcy: Yamashiro-Ya Shokakudo.

Katarzyna Paczuska