Bez tytułu

Projekty Leszka Golca (ur. 1959) i Tatiany Czekalskiej (ur. 1966) takie jak „Wearing White Vege Fur Petformance for Photography” (Nosząc białe wegańskie futro. Petformance dla fotografii) zrealizowany w 2009 roku, w których artyści zwracają uwagę na kreatywność zwierząt i uznają ich współautorstwo w procesie powstawania dzieła, są znakiem rozpoznawczym ich twórczości. Postulat przemyślenia na nowo wyobrażeń na temat zwierząt, wybrzmiewa dziś wyraźnie, między innymi dzięki tzw. studiom nad zwierzętami (animals studies), zainicjowanym w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Istotne znaczenie dla ich rozwoju miały badania prowadzone na gruncie etologii poznawczej, nauki której przedmiotem jest obserwacja zachowań zwierząt w ich naturalnym środowisku. Udowodniły one, że zwierzęta potrafią zdobywać i przekazywać sobie umiejętności, używać narzędzi i prowadzić życie społeczne. Czy jednak zwierzę może być artystą? Czy dostrzeganie w aktywności zwierząt artystycznej inwencji, która jak dotąd kojarzyła się wyłącznie z domeną człowieka jest gestem wyzwalającym nas z wąskiego rozumienia istoty zwierzęcego doświadczenia? Czy powinniśmy raczej postrzegać ten zabieg jako nieuprawnioną projekcję ludzkich zdolności na istoty, których prawdziwej zdolności nie potrafimy poznać? Nauka, jak dotąd, nie dała jednoznacznej odpowiedzi na pytania o struktury zwierzęcej umysłowości, pomimo nowych informacji płynących ze strony etologii. Golec i Czekalska są artystami, którzy konsekwentnie poszukują jej przy użyciu narzędzi właściwych sztuce.

Magdalena Lewoc