Uchwyt do kotary

Uchwyt bardzo dekoracyjny do podpinania kotary, z brązu złoconego, odlew z XIX wieku pochodzi z kolekcji Potockich. Uchwyt niewielkich rozmiarów w formie stylizowanego kartusza w stylu neorokokowym, składa się z tarczy przyściennej - kartusza zwieńczonego palmetą ozdobionego ornamentem okuciowym i zakończonego dwoma wolutami z kampanulą. W górnej części przymocowany jest hak w kształcie woluty, mocno wygiętej w kształcie litery „S”, ozdobionej ornamentem perełkowym i liśćmi akantu. Zasłony spełniały w domach dwie funkcje, dekoracyjną i użytkową. Historia zasłon sięga starożytności, a ich użycie rozpowszechniło się w XIX wieku kiedy w wyniku rewolucji technicznej rozpoczęto produkcje maszynową tkanin a co za tym idzie stały się one dostępne. Dekoracyjna funkcja zasłon to wypełnienie otworu okiennego, przeważnie ozdobną tkaniną, czasami o bogatej pasmanterii, ograniczając zarazem duże nasłonecznienie wnętrza. Tkaniny te były różnorako podpinane, przeważnie spinano je po obu stronach okna, ozdobnymi sznurami z okazałymi chwostami. Funkcja użytkowa polegała głównie na dodatkowym ociepleniu pomieszczeń, zwykle niedogrzanych. Kotary wykonywane były często z aksamitu, pluszu, rypsu, które jako materiały dobrze izolujące od przeciągów od nieszczelnych okien. W wypadkach użycia innych tkanin m. in. adamaszku podszywano je flanelą i podszewką od strony okna. Możliwość podpinania zasłon (m.in. dzięki uchwytom) rozpowszechniła się w XVII wieku w Anglii, by potem opanować całą Europę. Dzisiaj, pomimo używania różnego rodzaju żaluzji i innych rozwiązań technicznych, powraca moda na zasłony materiałowe, podpinane po obu stronach okna dla symetrii i ozdoby wnętrz. Uchwyty podobnie jak i inne przedmiotu użytku codziennego ulegały modzie i zmieniały swój wygląd i sposób dekoracji w zależności od panującego w sztuce stylu. Z zbiorach zamku zachowało się wiele tego typu uchwytów (przeważnie dwa na okno). Opisywany uchwyt pochodzi z jednego z okien w Apartamencie Tureckim na parterze Zamku.

Przemysław Kucia