Wycinanka

Tradycyjne wycinanki lubelskie na tle innych polskich wycinanek stanowią odrębną grupę. Płaskie monochromatyczne formy wycięte z jednego arkusza papieru glansowanego z połyskiem, czasem zwykłego barwionego domowym sposobem (patrz: E/17672/ML), stanowiły zwartą kompozycję z nieskomplikowanie wyciętymi ornamentami. W początkowym okresie były mało ażurowe. Miały układ pasowo-wstęgowy, złożony z rytmicznie powtarzających się motywów lalek lub drzewek, oraz geometryczny – kolisty albo kwadratowy. W formach kwadratowych obrzeża były gładkie bądź ząbkowane, nierzadko kwadrat przekształcał się w formę krzyżową. Przeważał w nich ornament w postaci rombów, trójkątów, owali, strzałek czy zawijasów (patrz: E/436/ML). Z czasem powiększono powierzchnię wycięć, zwłaszcza w partiach zewnętrznych, oraz pojawiły się stylizowane motywy roślinne przypominające liściasto-kwiatowe gałązki.

Starsze wycinanki niekiedy naklejano na kontrastowe tło. Nowsze przybrały formy koliste oraz o kształcie kwadratów, wieloboków, rozet czy gwiazd. Rzadziej zaś wycinano prostokątne, krzyżowe, pasowe lub tak zwane drzewka-wazoniki. Ornament wieloosiowy, geometryczny był zazwyczaj promienisty, odśrodkowy. Tworzyły go różnorodne elementy: trójkąty, romby, półksiężyce, kółka, serca i strzałki. Strzałki, często o formie łukowatej, występowały pojedynczo lub w formie złożonej tworzącej pawie oczka. Stosowano także ornament roślinny, zoomorficzny (patrz: E/433/ML) i antropomorficzny. Na ich bazie wielu wycinankarzy wypracowało autorski styl (patrz: E/16193/ML, E/17674/ML). Cechą niezmienną, charakterystyczną pozostały jednak ząbkowane krawędzie i przewaga ażuru tworzącego ornament nad tłem wycinanego papieru.