Przepaska kobieca

Zanim u Indian Ye’kuana pojawiły się fabryczne i zachodnie tekstylia, mężczyźni nosili bawełniane przepaski muáho, a kobiety i dziewczynki tkane czerwonymi, niebieskimi i białymi paciorkami muwaaju, tradycyjnie wykonywane przez Indianki na prostym, pojedynczym warsztacie tkackim, który swym kształtem przypomina łuk. Indianie Ye’kuana żyją w małych wioskach, na które składa się kilka dużych rodzin. Mieszkają we wspólnym domu komunalnym ëttë, który może pomieścić 20–70 osób. Każda z rodzin ma własną przestrzeń mieszkalną, a praca rozdzielana jest pomiędzy członków wspólnoty według płci. Mężczyźni tradycyjnie zajmują się życiem duchowym, oprawą rytuałów oraz wytwarzaniem przedmiotów kultowych. Polują, oczyszczają ziemię pod uprawę roślin, zajmują się snycerką, plecionkarstwem, budują łodzie i domy. Kobiety trudnią się uprawą ziemi i przygotowaniem posiłków. Specjalizują się w wytwarzaniu narzędzi kuchennych, garncarstwie, tkactwie oraz produkcji ozdób i biżuterii z paciorków, które obok ptasich piór zaliczane są za podstawowe elementy zdobnicze. Ye’kuana wierzą, że to oni byli pierwszymi właścicielami paciorków, które przez nieuwagę zgubili. Odzyskali je dopiero podczas handlu z Europejczykami. Szklane paciorki bowiem odegrały znaczną rolę w handlu wymiennym między Europą i Ameryką (w języku angielskim określane są terminem trade beads – co dosłownie oznacza paciorki handlowe. Z paciorków Indianki wykonują się m.in. kolczyki, naszyjniki oraz bransolety. Widoczne na nich wzory geometryczne zesłał Wanadi, stwórca świata, który chciał w ten sposób ochronić Ye’kuana przed chorobami i działaniem złych duchów. Indianie, wierząc w magiczną moc wzorów, dekorują nimi również przedmioty codziennego użytku, takie jak dłubanki, wiosła, kosze, łuki, strzały, stołki oraz instrumenty muzyczne, a także własne ciała.

Katarzyna Findlik-Gawron