Fotografia Szymona Zajczyka

Jest to najczęściej reprodukowane zdjęcie Szymona Zajczyka. Zrobiono je w dawnym atelier Lipmana Karpa (1871–1924) w Skierniewicach, które w tym czasie prowadziła jedna z jego córek. Zajczyk ma na nim około 30 lat. Jest więc już po studiach na wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie uczył się w latach 1923–1925 oraz po studiach na Uniwersytecie Warszawskim, na którym na Wydziale Filozoficznym studiował najpierw matematykę (1922–1923, 1925–1927), potem, od 1927 r., w ramach tego samego Wydziału, historię sztuki. W 1934 r. otrzymał absolutorium, najprawdopodobniej jednak nie złożył pracy magisterskiej. W tym czasie Zajczyk był aktywnym członkiem Żydowskiego Towarzystwa Krajoznawczego oraz współpracował z kierowanym przez prof. Oskara Sosnowskiego Zakładem Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, który podjął planową, na szeroką skalę zakrojoną akcję inwentaryzacji synagog. W Centralnym Biurze Inwentaryzacji Zabytków prowadził inwentaryzacje fotograficzne i opisowe synagog. Publikował prace nt. architektury synagogalnej, m.in. „Architektura barokowych bożnic murowanych w Polsce”, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1933, t. 1, nr 4. Opublikowany w 1939 r. w zeszycie inwentarza zabytków powiatu rawsko-mazowieckiego szczegółowy, ilustrowany rysunkami pomiarowymi i fotografiami, opis drewnianej bóżnicy w Nowym Mieście nad Pilicą, autorstwa Zajczyka, był jego ostatnim artykułem opartym na bezpośrednich badaniach (S. Zajczyk, „Bożnica w Nowym Mieście nad Pilicą”, w: „Powiat Rawsko-Mazowiecki – Zabytki Sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny”. Praca zbiorowa Cz. VI t. I, zesz. 1).

Swe pomnikowe dzieło „Bramy Nieba. Bóżnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej” Maria i Kazimierz Piechotkowie dedykowali:

„Pamięci Szymona Zajczyka, urodzonego

w 1901 r., zamordowanego 27 maja 1944 r.,

historyka sztuki i fotografika, współpracownika

Zakładu Architektury Polskiej Politechniki

Warszawskiej, żarliwego badacza architektury

i sztuki sakralnej Żydów polskich, ofiary

Holocaustu, książkę tę poświęcają autorzy”.

Renata Piątkowska