Korytarz Wschodni [Korytarz Paradny, Korytarz Czerwony]

Nazwy historyczne: „Corridor” (XVIII w.); wydzielone pomieszczenia w XIX w.: „Przed - Pokoy Lokayski”, „Przed - Pokoy - przy Appartamentach Chińskich” (pocz. XIX w.); przedpokoje z II poł. XIX w.: „lampiarnia, garderoba, pokój panny służącej” (lata 80 XIX w.); „Kurytarz Wschodni (1933).
Nazwy inne: Korytarz Czerwony, Korytarz Paradny.
Czas powstania: lata 1629-1642 (?); XVIII-XIX w. – zmiany funkcji i wystroju; lata 90 XIX w. – przywrócenie funkcji korytarza i zmiana wystroju.
Architekci: Maciej Trapola (?) – XVII w.;  Amand Luis Bauqué, Albert Pio (lata 90 XIX  w.).
Artyści: stolarze wiedeńscy (lata 90 XIX w.)

Korytarz Wschodni, zwany Czerwonym lub Paradnym, znajduje się na pierwszym piętrze zamku w trakcie komunikacyjnym od strony dziedzińca. Przez otwartą arkadę łączy się z Korytarzem Północnym z jednej i Salą Kolumnową („Chambre de Billiard”) z drugiej strony. Z korytarza prowadzą także drzwi do Salonu Wejściowego (Jadalnia Zimowa), na zaplecze Apartamentu Paradnego, do Apartamentu Chińskiego oraz na służbową klatkę schodową ulokowaną w północno - wschodnim narożu dziedzińca.  
W XVIII w. Korytarz Wschodni występował pod nazwą „Corridor”, był łącznikiem dla apartamentów skrzydła wschodniego zamku. Pod koniec XVIII w., podczas prac modernizacyjnych prowadzonych na zlecenie Izabeli Lubomirskiej, korytarz zaczęto dzielić na mniejsze pomieszczenia. W pierwszych latach XIX w. w jego południowej części istniały wydzielone „Przed - Pokoy Lokayski” i „Przed - Pokoy - przy Appartamentach Chińskich”.
Za czasów Potockich w drugiej połowie XIX w. korytarz wschodni był podzielony na cztery uszeregowane kolejno przedpokoje. Z pierwszego północnego wchodziło się do zimowych apartamentów Alfreda II i Marii Potockich. Pozostałe pełniły rolę służebną dla znajdującego się za ścianą mieszkania Pani Alfredowej, jak nazywano Marię z Sanguszków. W przedpokojach „sufity i ściany malowane, posadzka w trzech sosnowa w tafle, w jednym zaś jesionowa w tafle, w fryzach z czarnej dębiny. Piece dwa żelazne, a dwa z kamienia murowane. Drzwi jesionowych, do pół szklonych, w mosiądz kutych dwoje; takichże nieszklonych o dwóch antabach brązowych, lwie łby wyobrażających, dwoje […] z zamkiem i okuciem jedne. Okien dubeltowych z okuciem francuzkim, na dziedziniec zamkowy wychodzących pięć; pojedyncze jedne”.
Wygodny w użytkowaniu, ale niezbyt reprezentacyjny układ pomieszczeń krytycznie oceniła w latach 80 XIX w. synowa Potockich, Elżbieta z Radziwiłłów: „Za apartamentem Pani Alfredowej z oknami na dziedziniec […] były trzy ubikacje przepierzone drewnianymi ścianami: jedna była lampiarnią, druga i trzecia – garderobą jej i pokojem panny służącej. Gdy się w lecie jadało w salonie latarni [Sala Kolumnowa], najspokojniej przechodziło się przez te trzy zakamarki.”
W czasie przebudowy zamku, projektowanej dla Romana i Elżbiety Potockich przez Amanda Luisa Bauqué i Alberta Pio, w latach 90 XIX w korytarz wschodni został scalony. Elżbieta Potocka pisała: „Wyrzuciło się lampiarnię i przepierzenie za apartamentem mojej teściowej i zrobiło się dalszy ciąg – tylko z powodu mebli i starych szaf gdańskich, w innym stylu.”
Korytarzowi Wschodniemu nadano funkcję komunikacyjno-reprezentacyjną, a także ekspozycyjną, gdyż stał się on kontynuacją galerii portretowej prezentowanej w Korytarzu Północnym. Docelowo umieszczone w nim zabytkowe meble „trzy duże szafy gdańskie (hamburskie) i także bogato rzeźbione fotele” zasugerowały wystrój wnętrza w stylu wczesnego baroku. Strop wzbogacono pozornymi belkami wspartymi na rzeźbionych kroksztynach. Wnętrze, przedzielone półkolistą arkadą na stopniu i oświetlone sześcioma oknami (cztery w parach), obudowano w dolnej części, przy oknach i arkadzie sosnową boazerią cokołową. Punktem kulminacyjnym stał się kominek w dębowym obramieniu. W jego nadbudowie, wykonanej z jaworu, flankowanej jońskimi kolumnami i uszakami, umieszczono portret królowej Barbary Radziwiłłówny, zwieńczony parą kartuszy herbowych.
 Od Apartamentu Paradnego (dawnego zimowego Marii z Sanguszków Potockiej), z którym korytarz sąsiadował przez ścianę, nazwano go Paradnym, lub Korytarzem Czerwonym od ciemnoczerwonego koloru ścian.  
W okresie międzywojennym ściany wnętrza ozdobiono romboidalnym malowanym wzorem ułożonym z monogramu właściciela „AP” – Alfreda Potockiego i herbu rodowego Elżbiety z Radziwiłłów – Trąby.
Po drugiej wojnie światowej Korytarz Czerwony zachował charakter galerii obrazów  malarstwa europejskiego.  

Podstawowa bibliografia:
•    Kossakowska – Szanajca Zofia, Majewska – Maszkowska Bożena, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964.
•    Omilanowska Małgorzata, Jakub Sito, Łańcut i okolice, [w]: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1994.
•    Potocka Elżbieta, Łańcut - wspomnienia od roku 1885 do roku 1915, [Pamiętnik, maszynopis w zbiorach Muzeum-Zamek w Łańcucie].
•    Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie, Lwów 1933.

Opracowanie:
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967
Faustyna Bożętka