Potocki Stanisław Kostka (1755-1821) - portret

Portret Stanisława Kostki Potockiego (1755-1821) został namalowany dla Konwiktu Pijarów na warszawskim Żoliborzu. Ukazuje hrabiego w całej postaci, en trois quarts (głowa skierowana w prawo; cała sylwetka zwrócona w lewo), w ubiorze urzędowym - mundurze galowym Prezesa Rady Stanu i Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, składającym się z szarego fraka, suto haftowanego złotą nicią, przepasanego szeroką, białą szarfą, czarnych spodni do kolan, białych pończoch i czarnych pantofli ze złotymi klamrami. Wokół szyi obwiązany halsztuk z żabotem. Na piersi Potockiego widnieją odznaczenia: ciemnobłękitna wstęga i gwiazda Orderu Orła Białego (przyznany - 1781) oraz krzyż Legii Honorowej (nadana - 1807). Portretowany stoi w ciemnym wnętrzu, z rozpiętą u góry ciemnozieloną kotarą (ze złotymi frędzlami), a także z fragmentarycznie widocznym, wyzłacanym stołem w stylu Cesarstwa francuskiego (empire) - na wygiętych nogach, zdobionym ornamentem w formie kimationu jońskiego. Leżą na nim dokumenty i książki.

Niniejszy obraz powstał z inicjatywy zakonników, pragnących powetować sobie utratę starszego wizerunku, przedstawiającego owego znakomitego urzędnika państwowego. Wizerunek ten zaginął, wypożyczony do przekopiowania przez Marcella Bacciarellego, tworzącego w latach 1808-11 zbiorową kompozycję pt. Nadanie Konstytucji Księstwu Warszawskiemu przez Napoleona, przeznaczoną do Zamku Królewskiego w Warszawie.

Więcej na temat obrazu ze zbiorów wilanowskich zob.: R. Mączyński, Skąd przybył Stanisław Kostka Potocki na uroczystość wręczenia konstytucji Księstwa Warszawskiego? – czyli o kilku wcieleniach jednego portretu, [w:] Arx felicitatis: księga ku czci profesora Andrzeja Rottermunda […], komitet red. J. A. Chrościcki et al., [z tł. na jęz. ang., fr. i niem.], Warszawa [Towarzystwo Opieki nad Zabytkami] 2001, s. 487-497; idem, Suplement do artykułu „O kilku wcieleniach jednego portretu” Stanisława Kostki Potockiego, „Studia Wilanowskie” XIV, Warszawa 2003, s. 47-51.

Stanisław Kostka Potocki (1755-1821), hrabia, Prezes Rady Stanu, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego; Marcello Bacciarelli; mundur galowy; Order Orła Białego; krzyż Legii Honorowej; halsztuk z żabotem; empire; Konwikt Pijarów na warszawskim Żoliborzu; Zamek Królewski w Warszawie.

Agnieszka Woźniak-Wieczorek