Scena rodzajowa

Scena rodzajowa z akcentami humorystycznymi. Przedstawia dziedziniec piętrowego budynku szkoły z wejściem, przed którym tłoczą się rozbrykani uczniowie. Przez okno wychyla się do nich nauczyciel w białej czapce (wszystko wskazuje na to, że może to być szlafmyca, element stroju nocnego), który ich strofuje. Z prawej drugi mężczyzna, podobnie ujęty, skrywający się w cieniu. Bliżej pierwszego planu na ziemi leży chłopiec bawiący się z pieskiem. Niesforne dzieciaki tworzą rozgardiasz, którego wrażenie potęguje widok porzuconych tu i ówdzie tobołków i zawiniątek. W głębi widać miejskie zabudowania.

Obraz wydaje się późną kopią, której walory trudno oszacować ze wzglądu na stan konserwatorski. Pierwowzoru zapewne szukać należy wśród dzieł małych mistrzów holenderskich, dla których życie codzienne, w tym szkolne, stanowiło wdzięczny temat inspiracji. W zbiorach Luwru zachowała się namalowana w 1662 r. scena Adriaena van Ostade zatytułowana Nauczyciel, ukazująca z kolei szkolne wnętrze. Ponadto po drugiej wojnie światowej w Muzeum Narodowym w Warszawie znajdował się w depozycie obraz pochodzący z kolekcji Branickich, poświęcony tej popularnej tematyce, uznany za dzieło van Ostade. Muzeum Narodowe posiada także inną Lekcję w szkole, którą wykonał haarlemski mistrz Jan Miense Molenaer (Haarlem 1610–tamże 1668).