Matka Boża Kazańska. Święty Mikołaj

Wizerunki procesyjne z przedstawieniami świętych były i są dość powszechne w cerkwiach. Używa się ich podczas procesji – w zależności od okoliczności – radosnych, błagalnych lub żałobnych, które odbywają się w święta lub mają związek ze szczególnymi wydarzeniami. Są wyrazem wspólnej, uroczystej, modlitwy. Według symboliki liturgicznej prototypem procesji jest wędrówka narodu wybranego z niewoli egipskiej do ziemi obiecanej. Wraz z wizerunkami procesyjnymi mogą być noszone krzyże i feretrony.

Ikona jest nierozerwalnie związana z kulturą i religią obrządku wschodniego. W duchowości prawosławnej stanowi element umożliwiający kontemplację i zbliżenie do sacrum, dlatego jest dziełem bardziej modlitewnym niż artystycznym. Ma ukazywać piękno wewnętrzne poprzez uduchowienie malowanej postaci, odrealnienie jej ziemskiego ciała oraz ukazanie boskiej i świętej natury. Postacie przedstawiano w postawie hieratycznej na wprost, z wpatrzonymi przed siebie oczyma, umożliwiającej bezpośredni kontakt – rozmowę, modlitwę z wiernym stojącym przed ikoną. Ruch zaś ukazywano poprzez gesty sprowadzone do koniecznego minimum. Najczęściej był wyobrażany gest błogosławieństwa w portretach Chrystusa i świętych. Uniesienie prawej dłoni czy symboliczne ułożenie palców naśladujących monogram Wszechmogącego dodatkowo uświęcały ikonę. Według słów św. Bazylego Wielkiego cześć oddawana wizerunkowi miała przechodzić na jego pierwowzór i ten, kto czci obraz, czci osobę przedstawianą.

Istotną rolę w ikonowych wyobrażeniach spełniały szaty, które były najczęściej wzorowane na strojach bizantyńskich dostojników. Podobnie jest na tych ikonach umieszczonych w metalowej ażurowej kasecie wizerunku z przedstawieniami Matki Bożej Kazańskiej i św. Mikołaja. Maria jako zamężna kobieta ma na głowie nakrycie (maforion) opadające na ramiona, według zwyczaju żydowskich kobiet tamtego czasu. Głowę jej i Dzieciątka otacza promienisty nimb. Świętego Mikołaja przedstawiano w liturgicznych szatach biskupich. Odziany jest więc w szatę liturgiczną (omoforion) z dużymi krzyżami, ornat (felonion) i ozdobioną krzyżami kapę (polystaurion). Prawą rękę ma podniesioną w geście błogosławieństwa, w lewej, częściowo zakrytej fałdą szaty, trzyma zamkniętą Ewangelię. Na nielicznych ikonach święta księga bywa otwarta.