Krajobraz włoski ze sztafażem pasterskim

Niskie światło poranka odsłania przed widzem rozległy pejzaż. Pogodne czyste niebo przegląda się w tafli niewzburzonej wody jeziora. Pierwszy plan zaludniony dwojgiem rozmawiających osób w arkadyjskich strojach i pasterzem gnającym owce. Dalej za jeziorem wznoszą się zabudowania: wystawna brama do ogrodu – u stóp wzgórza i rezydencja – na jego zboczu. Głębiej są już tylko góry porośnięte lasami. Obraz namalowany jest soczystą plamą za pomocą najcieńszych pędzelków.

Pejzaż odnotowany jest w zbiorach wilanowskich w poł. XIX w. jako dzieło Gasparda Poussina, później autorstwo przesunięto w stronę szkoły włoskiej, by znów – już w wieku XX wrócić do atrybucji francuskiej. Dziś z pewną ostrożnością łączymy go z nazwiskiem Orrizonte’a. Nic w tym dziwnego, idealizujące pezaże malowane były według jednego schematu (trzy plany, kulisowe drzewa), na podstawie szkiców wykonanych podczas wspólnych wędrówek malarzy (wiemy np., że Gaspar Dughet, Nicolas Poussin i Claude Lorrain wspólnie przemierzali drogi i bezdroża wsi w okolicach Rzymu w poszukiwaniu malowniczych fragmentó pejzażu i inspiracji).

Orrizonte był malarzem pochodzenia flamandzkiego, młodszym bratem Petera van Bloemena, do którego dołączył w 1689 r. w Rzymie, zamieszkując tam na stałe (z wyjątkiem ośmiomiesięcznej podróży do Neapolu, na Sycylię i Maltę). Stał się aktywnym członkiem rzymskiego stowarzyszenia artystów flamandzkich i holenderskich Bentvueghels (Schildersbent), gdzie zaskarbił sobie przezwisko Orizzonte ze względu na łatwość malowania pejzaży (pseudonim ten pierwotnie przynależał Claude’owi Lorrainowi). Przez długie lata starał się o przyjęcie do Akademii Świętego Łukasza w Rzymie, co osiągnął, gdy miał już 80 lat. Przyjaźnił się z holenderskim malarzem Casparem van Wittelem (znanym jako Vanvitelli). Malował głównie antykizujące pejzaże i widoki Kampanii, dla których inspiracją były obrazy Gasparda Dugheta (Poussin) i Claude’a Lorraina.

Dominika Walawender-Musz