Kompozycja bezprzedmiotowa

Kazimierz Podsadecki w 1923 roku ukończył Wydział Sztuk Zdobniczych Szkoły Przemysłowej w Krakowie. Już podczas studiów współpracował jako grafik i typograf z czasopismem „Zwrotnica” redagowanym przez Tadeusza Peipera i współtworzonym przez członków ruchu awangardowego. Znajomość z pisarzami owocowała nie tylko zleceniami ilustratorskimi, lecz także scenograficznymi. W latach 1924–1926 Podsadecki zaprojektował oprawę wizualną dwóch dramatów Jalu Kurka, Pan z Elektrowni i Gołębie Winicji Claudel, stosując zasady scenodynamiki Enrica Prampoliniego. Abstrakcyjne obrazy sztalugowe Podsadeckiego operujące chłodną paletą błękitów, fioletów i szarości, organicznymi kształtami i fakturowymi eksperymentami zdecydowanie odcinały się od ówczesnej produkcji rodzimych konstruktywistów. Uwidoczniła to pierwsza wystawa grupy Praesens w warszawskiej Zachęcie (1926), na której Podsadecki gościnnie zaprezentował osiem dzieł malarskich. W tym czasie zainteresował się techniką fotokolażu. Po upadku „Zwrotnicy” podjął współpracę z koncernem „Ilustrowany Kurier Codzienny” i wydawanymi przez niego tytułami „Na Szerokim Świecie” oraz „Światowid”. Po dołączeniu do redakcji drugiego fotomontażysty, Janusza Marii Brzeskiego, obaj artyści zaangażowali się w promocję międzynarodowych twórców obrazu mechaniczno-optycznego. W 1931 roku zorganizowali I Wystawę Fotografii Modernistycznej w krakowskim Muzeum Przemysłowym, na której prace prezentowali m.in. Lászlo Moholy-Nagy, Man Ray i Hans Richter. Rok później powołali tam Studio Polskiej Awangardy Filmowej (SPAF), zaś Podsadecki uczestniczył (obok m.in. Kurta Schwittersa i Jana Tschicholda) w międzynarodowej wystawie typografii Drukarstwo nowoczesne, urządzonej przez Władysława Strzemińskiego i grupę „a.r.” w Instytucie Propagandy Sztuki w Łodzi. W 1933 roku powstał eksperymentalny film krótkometrażowy Beton autorstwa Podsadeckiego i Brzeskiego. Ten pierwszy stworzył także swoje ostatnie w tym okresie całkowicie abstrakcyjne obrazy malarskie, jak „organiczna” Kompozycja bezprzedmiotowa ze zbiorów szczecińskich.

Szymon Piotr Kubiak