Jałmużna św. Elżbiety

W klasycznym portyku o ośmiu wyniosłych kolumnach, u szczytu schodów niewiasta o łagodnych rysach i przychylnym wejrzeniu wita wchodzącego po stopniach pielgrzyma okutanego w ciemną opończę. Wyciąga ku niemu dłonie, podtrzymując go współczującym gestem, a on ufnie wpatruje się w jej twarz. Odziana jest w czerwoną szatę, głowę jej spowija czarny woal – być może oznaka stanu wdowiego. W głębi portyku widoczna młodsza kobieta w złocistej chuście. Na pierwszym planie z lewej grupa kobiet i dzieci z wyróżniającą się postacią młodzieńca, który przechylając się przez balustradę, wręcza monetę malcowi. Gest ten przyciągając uwagę widza, organizuje przestrzennie ten fragment płótna. Po prawej widoczna fragmentarycznie sylwetka wspartego na kiju pasterza, zza którego wychyla się pucułowaty chłopczyk prowadzący owieczkę.

Całość potraktowana dość pobieżnie, niewykluczone, że jest to szkic przygotowawczy do przedstawień tego tematu (np. Royal Palace, Neapol, 1613), jednak uwidacznia się tu właściwy Schedoniemu, oryginalny sposób zastosowania światła, które jest jednocześnie przenikliwe i delikatne. Kontrastuje ono sylwetki i kładzie długie cienie, przydając obrazowi tajemniczości. Schedoni czerpał ze spuścizny Correggia, by poruszyć widza, uderzał w liryczne tony, malując urocze, niewinne dzieci.

Obraz ilustruje scenę z życia św. Elżbiety Węgierskiej, na której życie i postawę przemożny wpływ wywarł kierownik duchowy Konrad z Marburga. Jej działalność charytatywną motywowała szczera empatia względem potrzebujących inspirowana ideami współczesnych jej św. Franciszka i św. Klary. Po śmierci męża (krzyżowca) złożyła śluby jako jedna z pierwszych tercjarek franciszkańskich (1228). W Marburgu ufundowała przytułek dla ubogich, gdzie codziennie posługiwała. Nieugiętość jej przekonań i zatracanie się w niesieniu pomocy były solą w oku dworu. Również Konrad próbował mitygować bezkompromisowość jej postawy, obawiając się o jej zdrowie i życie. Zupełnie słusznie zresztą, gdyż Elżbieta najprawdopodobniej zaraziła się od podopiecznych i zmarła w wieku zaledwie 24 lat (17XI1231).

Dominika Walawender-Musz