treść serwisu

Portret Marii Pareńskiej

Nota popularyzatorska

Twórczość Stanisława Wyspiańskiego (1869–1907), odznaczająca się nowatorskim językiem wypowiedzi artystycznej, należy do wybitnych zjawisk sztuki Młodej Polski. Obejmuje wiele dziedzin, począwszy od malarstwa, rysunku i grafiki, projektów z zakresu sztuki użytkowej, poprzez dramatopisarstwo, poezję, scenografię czy sporządzanie planów renowacji zabytków. W 1894 roku artysta z powodu kłopotów finansowych przerwał pobyt w Paryżu i wrócił do Krakowa, aktywnie włączając się w życie bohemy. Bywał wówczas częstym gościem w domu Elizy i Stanisława Pareńskich na Wielopolu, który pełnił rolę salonu towarzyskiego, goszcząc znanych literatów, malarzy, aktorów i profesorów uniwersyteckich. W 1900 roku córki Pareńskich – Maria i Zofia – zostały zaproszone do podkrakowskich Bronowic na wesele Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Najstarsza z sióstr – Maria – stała się pierwowzorem Maryny, z którą w dramacie artysty flirtuje Poeta (Kazimierz Przerwa-Tetmajer). Pareńska poślubiła wybitnego pediatrę Jana Raczyńskiego. Po jego śmierci ponownie wyszła za mąż, za rosyjskiego porucznika Romana Jasieńskiego. Małżeństwo szybko się rozpadło, a Maria związała się z lekarzem i kolekcjonerem dzieł sztuki Janem Grekiem. W 1941 roku mieszkający we Lwowie Grekowie wraz z mężem Zofii Pareńskiej Tadeuszem Boyem-Żeleńskim zostali aresztowani i z grupą profesorów lwowskich zamordowani przez Niemców na Wzgórzach Wuleckich.

Wyspiański już podczas pobytu w Paryżu zaczął odchodzić od malarstwa olejnego, odkrywając tajniki pastelu, którym posługiwał się, tworząc studia portretowe. Siostry Pareńskie – Marię, Zofię i najmłodszą Elizę – artysta portretował kilkakrotnie, przedstawiając je w różnych ujęciach. Wizerunek osiemnastoletniej Marii, podobnie jak inne portrety artysty, łączy elementy wnikliwej obserwacji połączonej z psychologiczną charakterystyką modelki, której postać ogranicza charakterystyczna dla artysty subtelna, giętka kreska. Utkwiony w jednym punkcie wzrok zamyślonej dziewczyny ucieka od widza w bliżej nieokreśloną przestrzeń. Na jej obliczu malują się smutek, zaduma i melancholia. Sposób kadrowania ujmujący Marię profilem w popiersiu i pozbawione szczegółów neutralne tło skupiają uwagę na jej twarzy, podkreślając intymny charakter przedstawienia.

Anna Hałata



Sygnatury i napisy:

Sygnatura: w lewym dolnym rogu; S W 1902

Informacje o obiekcie

Informacje o obiekcie

Autor / wytwórca

Wyspiański, Stanisław (1869-1907)

Wymiary

cały obiekt - w ramie: wysokość: 69 cm, szerokość: 85 cm
cały obiekt - bez ramy: wysokość: 48 cm, szerokość: 62.5 cm

Rodzaj obiektu

rysunek

Technika

pastel

Pochodzenie / sposób pozyskania

z dawnych zasobów

Czas powstania / datowanie

1902

Miejsce powstania / znalezienia

powstanie: Kraków (województwo małopolskie)

Numer identyfikacyjny

S/G/1264/ML

Lokalizacja / status

obiekt nie jest teraz eksponowany

Może Cię również zainteresować:

Dodaj notatkę

Edytuj notatkę

0/500

Jakiś filtr
Data od:
Era
Wiek:
+
Rok:
+
Data do:
Era
Wiek:
+
Rok:
+
asd