Potop

Jan Wydra (1902–1937) urodził się w Ciecierzynie koło Lublina. Żył w skrajnej biedzie, doświadczenie głodu i wyniszczająca gruźlica przyczyniły się do śmierci artysty w wieku zaledwie 35 lat. Jednakże rozwinął swój talent i pozostawił po sobie wartościową spuściznę.

Dzieło Potop pochodzi z wczesnego okresu twórczości Wydry, zanim rozpoczął studia w Akademii Sztuk Pięknych i zanim powstało Bractwo św. Łukasza. Jest to więc preludium do późniejszej działalności artystycznej. Artysta nawiązuje do tradycji ikonografii chrześcijańskiej, ujmując znany temat w nowej formie.

Przedstawiona przez artystę scena ma źródło w Księdze Rodzaju. Kompozycja jest pełna postaci ludzkich, tworzących jedną scenę podzieloną na trzy kwadratowe części. Obrazuje zbuntowaną przeciw Bogu ludzkość, dla której nie ma już ucieczki, jedynie Noe i jego rodzina zostaną ocaleni, dzięki arce wybudowanej na polecenie Boga.

W kompozycji Wydry współistnieją ze sobą dwa żywioły – ogień i woda – płonące miasto i spadający na ziemię deszcz – oczyszczające Ziemię. Całości towarzyszy burza, dodająca rozgrywającym się wydarzeniom dramatyzmu i uwypuklająca niebezpieczeństwo. Prawa kwatera, która obrazuje gniew Boży, przedstawia sceny odnoszące się prawdopodobnie do wydarzeń w Sodomie i Gomorze, o czym świadczy płonące miasto i przerażeni ludzie. Niemal wszyscy są nadzy, co może się odnosić do pośpiechu, jaki towarzyszył próbie ucieczki, ale może być też odniesieniem do pierwotnej sytuacji człowieka w rajskim ogrodzie, jego całkowitego odsłonięcia się przed Bogiem. Zastosowana przez Wydrę czerwono-niebieska kolorystyka w połączeniu z ekspresyjnymi pozami dodaje zobrazowanej scenie dramaturgii.

Klara Sadkowska