Projekt niezrealizowanej polichromii do kościoła akademickiego KUL. Szkic wystroju wnętrza

Ważną częścią twórczości Jerzego Nowosielskiego są realizacje polichromii w świątyniach prawosławnych, grecko- i rzymskokatolickich, które świadczą o współistnieniu i przenikaniu się kultury wschodu i zachodu, malarstwa ikonowego i sztuki abstrakcji. Na początku lat 60. XX wieku artysta otrzymał propozycję wykonania polichromii w kościele akademickim Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Podobnie jak w przypadku innych projektów malarstwa monumentalnego Nowosielski traktował je jako rodzaj kazania ekumenicznego, którego celem było pokazanie jedności kultu. Jak wynika z listu artysty do Andrzeja Grzegorczyka, dla Lublina stworzył „projekt zupełnie zresztą bezkompromisowy” o przekazie klarownym ikonograficznie, na realizacji którego szczególnie mu zależało. Niestety, wizję Nowosielskiego odrzucono, a zamysł artysty obrazuje jedynie zespół szkiców projektowych, których dziewięć zakupiło do zbiorów Muzeum Narodowe w Lublinie dzięki dotacji ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Nowosielski opracował w nich nie tylko całościową koncepcję dekoracji malarskiej, ale i wyposażenie świątyni obejmujące ołtarz główny. Projekt polichromii, zgodny z tradycyjnym programem kościołów bizantyńskich, zakładał strefową kompozycję ujętych w ramy scen wypełniających wnętrze. Podobnie jak w przypadku projektów dekoracji malarskiej innych świątyń Nowosielski przygotował dla kościoła św. Krzyża kilka wersji polichromii, różniących się programem ikonograficznym i kolorystyką.

Wśród rysunków projektowych znajduje się szkic z rzutem precyzyjnie wykreślonych, naprzemiennie ułożonych pól, które miały być wypełnione dekoracją malarską. Wizja artysty objęła również zamysł wystroju prezbiterium wraz z dość szczegółowo rozrysowanymi projektami ołtarza. Jeden z nich zakłada obecność rozbudowanej nastawy ołtarzowej z prostokątnym korpusem i parą zamykanych skrzydeł. Prawdopodobnie centralna część ołtarza została przewidziana dla wyobrażenia Chrystusa Pantokratora (Wszechwładcy) w typie Salvator Mundi (Zbawiciel Świata) z królewskim jabłkiem lub globem w dłoni. Zbyt ogólny charakter szkicu uniemożliwia odtworzenie programu ikonograficznego scen w poszczególnych kwaterach skrzydeł (zostały podzielone w zależności od wersji projektu na dwa lub trzy pola).

Anna Hałata