Męczeństwo św. Szczepana

Szczepan był pierwszym męczennikiem chrześcijańskim. Nie wiadomo kiedy ani gdzie się urodził. Jego imię (gr. wieniec) może wskazywać, że był nawróconym hellenistą. W Dziejach Apostolskich czytamy, że był jednym z siedmiu diakonów Kościoła, wybranym do sprawowania opieki nad wdowami i ubogimi (Dz 6, 1–6). Ponieważ był młodzieńcem pełnym łaski i mocy, o płomiennej wierze, nie poprzestał na doczesnej pomocy bliźnim, lecz głosił aktywnie Słowo Boże. Gdy zaczął wyrzucać starszyźnie żydowskiej zatwardziałość i upór, podważać kult świątyni, a także wyznał przed nimi swoją wiarę w Jezusa Chrystusa, został oskarżony o bluźnierstwo i postawiony przed sanhedrynem. Skazano go ok. 36 roku na śmierć poprzez ukamienowanie. Jego ciało zostało pochowane w Bet – Gemat.

Obraz przedstawia scenę męczeństwa św. Szczepana: młodzieniec klęczy na placu, przed monumentalną budowlą, odziany w krwistoczerwony płaszcz. Rozpostarł ręce w dramatycznym geście, twarz zwraca ku niebu. Po obu stronach przedstawiono postaci kamienujących go pachołków. Z prawej strony wyróżnia się postać arcykapłana z doradcą który wskazuje mu palcem rozgrywającą się scenę. Obaj ubrani w stroje orientalne. Za nimi grupa żołnierzy. W lewym rogu, obok złożonego żółtego płaszcza i czerwonego kapelusza z piórami, przysiadł mężczyzna obserwujący widowisko – zabieg perswazyjny, ułatwiający widzowi interakcję ze światem przedstawionym. Być może jest to św. Szaweł, faryzeusz i prześladowca chrześcijan, który stał za ukamienowaniem Szczepana: „Wyrzucili go poza miasto i kamienowali, a świadkowie złożyli swe szaty u stóp młodzieńca zwanego Szawłem (Dz 7, 58). W głębi widoczni trzej jeźdźcy galopujący w stronę miasta z warownymi murami i monumentalnymi budowlami (Jerozolima). U góry oglądamy przestawienie wizji nadprzyrodzonej – oto otwiera się niebo, a wśród obłoków ukazuje się błogosławiący Bóg Ojciec trzymający glob ziemski, stojący przed nim Zbawiciel z krzyżem oraz aniołowie. Jest to zgodne ze słowami Pisma św. – Św. Szczepan w momencie swej śmierci „patrząc w niebo, ujrzał chwałę Bożą i Jezusa, stojącego po prawicy Boga” (Dz 7, 55-56).

Podczas gdy ujęcie tematu jest dość konwencjonalne, uwagę zwraca niecodzienne wykorzystanie podłoża – tafli agatu – dla wzmocnienia środków wyrazu artystycznego. Pozostawiono naturalnie użyłowanie kamienia, którego rysunek stanowi integralną część kompozycji, jednocząc materię tworzywa z ideą przekazu.

Dominika Walawender-Musz