Zestaw do przygotowywania i zażywania yopo

Prezentowany zestaw przedmiotów Indian Hiwi służył do przygotowywania i zażywania yopo (Anadenanthera peregrina), substancji psychoaktywnej używanej przez mężczyzn i szamana, m.in. w czasie seansów leczniczych. Yopera składa się z drewnianej tacy i tłuczka do rozgniatania yopo, kościanej rurki w kształcie litery Y do wdychania substancji oraz drewnianego pojemnika przykrytego liściem bananowca do jej przechowywania. Yopo jest rośliną dobrze znaną w Ameryce Południowej i na Karaibach. Badania archeologiczne wykazują, że jej nasiona były używane od tysięcy lat. Najstarsze dowody użycia yopo pochodzą z fajek wykonanych z kości pumy datowanych na 2130 rok p.n.e, odkrytych w Inca Cueva, stanowisku archeologicznym w północno-zachodniej części Humahuaca na granicy prowincji Jujuy w Argentynie. Tace i rurki podobne do zestawu yopera używane były nieco później. Badania radiowęglowe materiału znalezionego podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych na środkowym wybrzeżu Peru pozwoliły ustalić, że pochodzą one z 1200 roku p.n.e., co sugeruje, że wdmuchiwanie yopo jest nowszą metodą. Indianie Hiwi wierzą, że choroby mają podłoże magiczne. Często uważane są za konsekwencje czarnej magii lub złamania tabu. Powodują je również złe duchy oraz wrodzy szamani. Szaman Hiwi, przygotowując się do seansu leczniczego wprowadza się w trans za pomocą halucynogennej substancji yopo, tańca oraz śpiewu. Suszone i sproszkowane nasiona yopo zwykle wdmuchiwane są w jego nozdrza przez inną osobę za pomocą rurki. Wdmuchiwanie jest bardziej efektywne, pozwala na przedostanie się większej ilości substancji do organizmu, jest przy tym mniej drażniące. Yopo zwiększa i przedłuża wizje szamana, który podczas leczenia m.in. kontaktuje się z duchami pomocniczymi málike i málikai.

Katarzyna Findlik-Gawron