Aleksander Jakub Lubomirski (?) - portret

Magnat przestawiony jest w sile wieku, w ujęciu do pasa, ¾ w prawo. Ubrany jest w kirys zdobiony ornamentem. Spod niego widoczny czerwony rękaw prawej ręki. Również czerwony jest płaszcz(rajtrok) zakrywający lewą rękę. Na płaszczu przypięta jest gwiazda Orderu Orła Białego, z kolei błękitna wstęga tegoż odznaczenia przepasuje pierś. Dłonie nie są widoczne, stąd cała uwaga portrecisty skupiła się na wiernym oddaniu wyrazu twarzy. Zastanawia niewspółmierność potraktowania torsu mężczyzny (wyrazisty, kontrastowy) oraz głowy i tła (pastelowo). Ta niespójność formalna pozwala postawić pytanie, czy obraz nie jest dziełem zbiorowym.

Obraz był określany hipotetycznie jako podobizna Teodora Lubomirskiego (1683–1745), jednakże analiza cech fizjonomii portretowanego skłoniła badaczy do uznania, iż mamy przed sobą wizerunek Aleksandra Jakuba Lubomirskiego (1695–1772). Jako pewne odniesienie może posłużyć reprezentacyjny portret en pied również znajdujący się w zbiorach wilanowskich (nr inw. Wil.1245). Aleksander Jakub był najmłodszym synem hetmana wielkiego koronnego Hieronima Augustyna Lubomirskiego i Konstancji z Bokumów oraz młodszym bratem Jerzego Ignacego i Jana Kazimierza. Ponieważ ojciec w czasie wielkiej wojny północnej poparł konfederację warszawską, nastawioną antagonistycznie wobec króla Augusta II, dwaj młodsi jego synowie zostali wywiezieni jako zakładnicy do Saksonii. Trafili pod opiekę ciotki, Urszuli z Bokumów Lubomirskiej, metresy króla. Wygnanie trwało do momentu przejścia ojca na stronę króla. Później Aleksander studiował w Pradze, a od ok. 1710 r. w Niemczech. W roku 1714 towarzyszył królewiczowi Fryderykowi Augustowi w podróży do Francji. Dobre kontakty z dworem drezdeńskim przyniosły mu urząd kuchmistrza wielkiego koronnego, Order Orła Białego w 1726 i awans na miecznika koronnego, w 1729 został mianowany dowódcą Regimentu Wielkich Muszkieterów, a w 1745 roku – generałem kawalerii saskiej. W roku 1746 otrzymał tytuł generała artylerii koronnej, którego zrzekł się na korzyść Henryka Brühla. Często przebywał w Dreźnie, gdzie posiadał wspaniały pałac. Zmarł tamże.