Siekiera kamienna

Istotną grupą przedmiotów, które trafiają do muzealnych kolekcji archeologicznych są wyroby odkrywane na terenach leśnych. Nie inaczej jest z gromadzonymi w Szczecinie od dwustu lat znaleziskami z Pomorza. Niekiedy są to wykonane przed wiekami przedmioty, na które pracownicy leśni natrafiali przypadkowo w trakcie robót w lesie, innym razem zebrane w efekcie celowych poszukiwań źródeł archeologicznych, jak choćby odkrycia w rejonie Goleniowa dokonane przez leśniczego Materna w latach trzydziestych XX wieku.

Siekiera kamienna z Myśliborza Wielkiego została znaleziona w przyległym do tej miejscowości kompleksie leśnym (niem. Gross Mützelburg Forst). Do gromadzonych w Szczecinie zbiorów starożytności trafiła około 1868–1874 roku jako dar nadleśniczego Küstera, przekazany za pośrednictwem emerytowanego urzędnika leśnego Schulza.

Została znaleziona wraz z trzema innymi wyrobami z surowców skalnych – inną siekierą, sztyletem krzemiennym oraz toporem kamiennym – odkrytymi pod korzeniami wysokiej sosny. Zapiski archiwalne i najstarsze wzmianki w literaturze określają te przedmioty jako depozyt w typie skarbu. W zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie aktualnie znajdują się trzy elementy tego znaleziska: topór i siekiera, które pozostały w gmachu muzealnym w okresie drugiej wojny światowej oraz druga siekiera, która została ewakuowana i powróciła w 2009 roku. Losy sztyletu krzemiennego są nieznane.

Prezentowana siekiera należy do form o owalnym przekroju poprzecznym i ze spiczastym obuchem, które podobnie jak topór można wiązać ze środkowym neolitem. Za nieco kontrowersyjną uważana jest obecność w zespole sztyletu krzemiennego, formy występującej przede wszystkim w młodszych ugrupowaniach, w schyłkowych wiekach młodszej epoki kamienia i początkach epoki brązu. Nie można jednak wykluczyć, że mamy do czynienia z zespołem, łączącym tradycyjne wyroby kultury pucharów lejkowatych z najstarszymi sztyletami krzemiennymi, który został zdeponowany około połowy III tysiąclecia BC.

Krzysztof Kowalski