Śmierć Lukrecji

Z legendą o zhańbionej kobiecie wiązana jest bezpośrednio przyczyna wybuchu powstania pod wodzą Brutusa, które doprowadziło w 509 p.n.e. do obalenia zdegenerowanej monarchii i powołania republiki. Piękna Lukrecja córka rzymskiego patrycjusza Spuriusza Lukrecjusza Tricipitina związała się więzami małżeńskimi z kuzynem króla Tarkwiniusza Pysznego – Lucjuszem Tarkwiniuszem Kollatynem. Dramat do którego nawiązuje obraz – samobójcza śmierć Lukrecji – był następstwem gwałtu, jakiego pod nieobecność jej męża dopuścił się na niej syn króla Sekstus Tarkwiniusz. Dwudzielną kompozycję obrazu wyznacza zajmująca centralne jej miejsce monumentalna kolumna u której podwieszona kotara. Po lewej stronie na wzburzonym posłaniu leży półnaga postać kobieca. Jej odchylona do tyłu głowa z jasnymi włosami, obnażone piersi, podkurczone nogi i zwisająca bezwładnie prawa ręka składają się na obraz śmiertelnej rozpaczy, której ofiarą padła Lukrecja. Za nią widnieje trudna do określenia wystraszona postać, a po prawej stronie kolumny na pierwszym planie grupa trzech zaglądających mężczyzn.

Obecność klasycznych rekwizytów: kolumny i kotary przydaje przedstawieniu poloru teatralności, jednak emocje bohaterów sceny, uwidocznione także w celowym zdynamizowaniu starannie wykreślonej kompozycji, uderzają prawdą i skłaniają do empatii.

Nie jest pewne czy obraz pochodzi z kolekcji Stanisława Kostki Potockiego, ponieważ nalepka z jego pieczęcią mogła być umieszczona na blejtramie później. Podobne wątpliwości budzi jego autorstwo, łączony jest ze szkołą włoską, jednakże dokładniejsze określenie kręgu wymaga dalszych badań.