Bogurodzica Hodigitria [wariant – Bogurodzica Hodigitria Kazańska]

Wizerunek Bogurodzicy Hodigitrii Kazańskiej ma szczególne znaczenie dla wyznawców prawosławia w Rosji. Na ikonie Bogurodzica w ujęciu popiersiowym prezentuje stojące zawsze frontalnie Dzieciątko, które błogosławi prawicą. Historia pierwowzoru przedstawienia rozpoczyna się w 1579 r. Obraz został wskazany przez dziewięcioletnią dziewczynkę o imieniu Matrona pod zgliszczami zniszczonego pożarem Kazania. Ikonie przypisywano cudotwórczą moc i wybudowano dla niej cerkiew z żeńskim monasterem. Pierwowzór kazańskiej ikony został zrabowany i zniszczony w 1904 r. Istnieje jednak wiele kopii utraconego oryginału. Pierwszą z nich wykonano dla cara Iwana IV Groźnego w 1579 r. Kopia przywieziona do Moskwy w 1611 r. przez wojska Dymitra Pożarskiego była szczególnie czczona po pokonaniu króla polskiego Władysława IV i wypędzeniu Polaków z Moskwy. W 1636 r. dla ikony wybudowano na Placu Czerwonym Sobór Kazański. Do ważniejszych należy także kopia wykonana w 1708 r. w czasach cara Piotra I., który modlił się przed ikoną. Jej wstawiennictwu przypisywano zwycięstwo Piotra I w bitwie pod Połtawą w 1709 r. podczas trzeciej wojny północnej. Od 1811 r. petersburską kopię obrazu umieszczono w nowo wybudowanym Kazańskim Soborze. W prywatnym kulcie wizerunek Bogurodzicy Kazańskiej znajdował się niemal w każdym prawosławnym rosyjskim domu. Kult ikony przetrwał czasy ZSRR i z nową siłą odrodził się po jego upadku.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967