Szkatułka

Jest to jedna z dwu większych szkatułek, należących do kompletu „gotowalni królowej Janowej” zakupionej przez Stanisława Kostkę Potockiego 27 lutego 1808 r. w paryskim magazynie De Tournier dla małżonki Aleksandry z książąt Lubomirskich w celu wzbogacenia ekspozycji apartamentów królewskich pałacu wilanowskiego. Tematem markietowanej dekoracji są przygotowania Wenus do spotkania z Adonisem. Jako pierwowzór posłużyły ebeniście dwa obrazy Francesco Albaniego z cyklu zakupionego przez Ludwika XIV w 

1685 r. do królewskiej kolekcji. Na wieku szkatułki umieszczono górny fragment obrazu zatytułowanego „Toaleta Wenus”; kompozycję przedstawiającą obłoki, na których zatrzymał się wóz Wenus, amorek z dwoma pojonymi gołębiami oraz amorki z łodzią. Natomiast sceny umieszczone na ściankach stanowią pewną zagadkę. Ich tematy nie mieszczą się w znanym nam cyklu czterech obrazów Albaniego. Tylko jeden amorek identyfikowany jest z postaciami obrazu „Wenus i Adonis”, pozostałe pochodzą z nieznanych nam dzisiaj dzieł.

Scena ścianki przedniej przedstawia porwanie Europy przez Zeusa. Ścianka tylna najmocniej zniszczona upływem czasu, pozbawiona została wielu istotnych elementów. Zachowany w inkrustacji ślad pozwala domyślać się tylko konturów postaci. Jest to scena spotkania Zeusa z wybranką jego serca, lecz nie sposób odgadnąć którą.

Przedmiot zaliczany do curiosité ze względu na kunsztowną i cenną dekorację markieterią w stylu Boulle’a, kwalifikującą go do przedmiotów luksusowych, godnych apartamentów królewskich, oraz ze względu na wysoką klasę artystyczną dekoracji scenami przeniesionymi z obrazów Francesco Albaniego – malarza docenianego w okresie baroku przez Ludwika XIV i bardzo modnego w okresie oświecenia – czasach współczesnych Potockiemu. Dla hrabiego, jako patrioty, wyjątkowy walor stanowiła historia całego zespołu toalety wiązana z osobą polskiej królowej Marii Kazimiery.

AK

Apartamenty Królewskie, skarby kolekcji wilanowskiej, markiereria, warsztat francuski, Francesco Albani