Lubomirska Rozalia z Chodkiewiczów (zm.1793) - portret

Wzniesione w górę oczy dopełniają wyczekującej pozy, w jakiej ucharakteryzowana na antyczną piękność kobieta została uchwycona. Lewa ręka, podtrzymująca głowę, wsparta na postumencie z kamienną wazą, prawa spoczywa na kolanie. Strój młodej panny to głęboko dekoltowana suknia o podwyższonym stanie z bufiastymi rękawami. Przez lewe ramię przerzuciła ciemny szal. Ciemne rozpuszczone włosy spadają na kark i plecy, a jedno pasmo spływa na prawe ramię. Na brzegu postumentu wykuta data cyframi rzymskimi: „XCIV”, która odnosi się do roku stracenia modelki podczas rewolucji francuskiej "1794".

Rozalia z Chodkiewiczów Aleksandrowa Lubomirska (ur. 16 IX 1768 w Czarnobylu, zm. 30 VI 1794 w Paryżu) była córką hrabiego Jana Mikołaja Chodkiewicza i Marii Ludwiki Rzewuskiej. 1 XI 1785 roku poślubiła księcia Aleksandra Lubomirskiego, a rok później powiła córkę. Rodzina wyjechała do Paryża (sierpień 1789), gdzie Rozalia, znudzona monotonią życia w mężowskich majątkach, rzuciła się w wir zabaw i uciech. Zaprzyjaźniła się z Teresą de Lamballe i hrabiną Dubarry, co pomogło jej zaistnieć na dworze wersalskim. Do kraju wróciła wiosną 1791 r., gdy skończyły się środki na dalsze kosztowne życie. W Warszawie małżonkowie zaczęli się od siebie oddalać, a Rozalia zakochała się w Tadeuszu Mostowskim i podążyła za nim do ogarniętego rewolucją Paryża (VI 1792). Niestety, drugi pobyt nad Sekwaną zakończył się dla niej tragicznie, została oskarżona o spisek kontrrewolucyjny – kontakty z dworem Marii Antoniny i aresztowana (XI 1793). Ostatnie 8 miesięcy życia spędziła, wraz z pięcioletnią córką, w więzieniach. Pomimo starań paryskiej polonii oraz interwencji Tadeusza Kościuszki, pomimo planów i nieudanych prób ucieczki, nie udało się jej uratować. Ze względu na naciąganą treść zarzutów, niepospolitą urodę oskarżonej oraz jej młody wiek, zasądzony wtedy wyrok śmierci przez zgilotynowanie został powszechnie odebrany jako wymowny dowód na zezwierzęcenie rewolucji. Rozalia była jedyną Polką, która – postawiona przed Trybunał Rewolucyjny – została ścięta na gilotynie 30 VI 1794 r. w Paryżu.

Według znanej na Lubelszczyźnie legendy, duch zgilotynowanej „Różyczki z Czarnobyla” pojawia się w pałacu Lubomirskich w Opolu Lubelskim.