Krajobraz marynistyczny

Niezwykle plastyczne, urzekające swym pięknem widowisko namalowane zostało z niebywałym wyczuciem do przejść walorowych i tonalnych. Nad brzegiem rzeki dwóch mężczyzn znosi do łódki zapakowane czymś kosze. Po prawej przechylony statek, a głębiej okręty i łodzie żaglowe. Ramy kompozycji stanowią urwiska skalne: z lewej z połamanymi pniami drzew i z prawej z warownymi zabudowaniami i drogą doń prowadzącą. O nastrojowości tego nokturnu przesądza jednak to co dlań charakterystyczne: światło księżyca odbijające się w otwartych wodach zatoki. Marynistyczny motyw i kunszt wykonawczy stawia to dzieło wśród najlepszych, mimo iż jest prawdopodobnie dziełem naśladowcy, nie zaś realizacją samego Josepha Verneta, który porty francuskie obrazował na zlecenie Ludwika XV (w l. 1753-63).

Urodzony w Awignonie Claude Joseph Vernet, był francuskim marynistą, pejzażystą i miedziorytnikiem okresu klasycyzmu. Najpierw pobierał nauki u ojca, Antoine’a Verneta, później (od 1734) studiował w Rzymie w pracowniach Bernardino Fergioniego i Adriena Manglarda. Tam prawdopodobnie zetknął się też z Giovannim Paolem Panninim. Do 1753 przebywał we Włoszech, gdzie zajmował się malowaniem wedut rzymskich, widoków z Tivoli oraz pejzaży marin. Po powrocie do Francji został członkiem Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby i cieszył się zleceniami samego króla. Jego syn Antoine Charles Horace Vernet oraz wnuk Horace Vernet również byli malarzami – być może któryś z nich ma udział w powstaniu wilanowskiego nokturnu.

Obraz prawdopodobnie nabyty do kolekcji przez S.K. Potockiego lub jego żonę Aleksandrę z Lubomirskich. Wiązany z zapisem w "Catalogue des Tableaux", datowanym na 1825 r.

Dominika Walawender-Musz