Pejzaż nadrzeczny z architekturą

W XVII-wiecznej Holandii działało wiele wyspecjalizowanych ośrodków malarskich. Zaspokajały one ogromne zapotrzebowanie na obrazy. Peter Mundy, Anglik, który w 1640 roku odwiedził Amsterdam, tak pisał o tej zaskakującej potrzebie posiadania dzieł sztuki przez niemal każdego: „[…] wszyscy [Holendrzy] rywalizują ze sobą, kto piękniej przyozdobi swój dom. Szczególnie kosztowne dzieła zawieszają na zewnątrz, względnie w pomieszczeniach widocznych od strony ulicy; nie ustępują im – zwłaszcza w czasie trwania jarmarków – ilością zawieszonych w swych warsztatach obrazów rzeźnicy i piekarze, jak również kowale i łatacze starego obuwia, którzy malowidłami dekorują swe kuźnie i kantory”. Na przełomie XVI i XVII wieku popyt na obrazy spowodował niezwykłą różnorodność tematyczną. Tak popularny temat, jakim był pejzaż, przeszedł ewolucję od krajobrazu fantastycznego do kompozycji o cechach rodzimych lub egzotycznych. Podróże, które stały się częścią życia ówczesnych obywateli Holandii, poszerzały wiedzę i rozbudzały zainteresowanie otaczającym światem. Podróżujący przez Alpy do Italii czy Wiednia oglądali zupełnie nowe zachwycające ich krajobrazy. Po powrocie do domu poszukiwali plastycznych widoków nowo poznanych przedstawień gór. Chętnie otaczali się tego rodzaju obrazami. Malarz tworzący w równinnej Holandii musiał nauczyć się malować góry, których nie było w jego kraju. Poza podróżami inspirującymi artystów nieocenioną pomocą w tego rodzaju twórczości były ryciny i rysunki, dostępne dzięki powstającym licznie podręcznikom, poradnikom oraz słownikom. Takie wzorniki były popularne wśród twórców w 2. połowie XVII wieku i z pewnością posłużyły twórcy Pejzażu nadrzecznego z architekturą. W tle obrazu został ukazany malowniczy motyw alpejskich skał. Zgodnie z ustalonymi tradycyjnymi zasadami kompozycja łączy przedstawienie różnorodnych siedzib ludzkich z realistyczną wysokogórską przyrodą. Efekt malowniczości szerokiego pejzażu z nisko zaznaczoną linią horyzontu działa na zmysły i emocje. Sylwetki wędrowców nad brzegiem rzeki malowane żywą barwą przywodzą na myśl klimat podróży, zarówno odbywanej w przestrzeni, jak i odnoszącej się do wędrówki przez życie, z koniecznością pokonywania licznych trudności napotykanych każdego dnia.

Magdalena Norkowska