Księżyc nad żelaznym kotłem

Ta rycina pochodzi z Tsuki hyakushi (Sto widoków księżyca), zbioru 100 drzeworytów nishiki-e (wielobarwnych) w formacie ōban (ok. 25 x 38 cm) autorstwa Tsukioka Yoshitoshi (1839-1892). Ryciny były publikowane partiami przez Akiyamę Buemona w latach 1885-1892. Przedstawiają księżyc towarzyszący ilustracji japońskich i chińskich anegdot, wydarzeń historycznych i mitologii oraz scen z teatru kabuki i nō, a nawet współczesnego Tokio. Wszystkie drzeworyty z cyklu łączy obecność księżyca na każdej z rycin. Autor mistrzowsko stworzył nastrój przy pomocy księżyca i jego poetyckich czy ekspresyjnych możliwości.

Tsukioka Yoshitoshi był artystą ukiyo-e ze szkoły Utagawy Kuniyoshi (1797-1861), aktywnym od Bakumatsu (ostatnie lata szogunatu) do okresu Meiji. Stworzył szeroką gamę prac, w tym bijin-ga (obrazy pięknych kobiet), fuzoku-ga (obrazy obyczajowe) oraz obrazy postaci historycznych i literackich. Ukończona w roku jego śmierci seria ta jest wysoko ceniona jako arcydzieło ostatnich lat jego życia. To była najbardziej udana i po dziś dzień najsłynniejsza z serii drukowanych Yoshitoshiego. Podobno klienci ustawiali się w kolejce przed świtem, aby kupić każdy nowy drzeworyt cyklu.

Dwaj łotrzykowie Kofuna no Gengo i Koshi Hanzo, próbują połamać i ukraść podczas pełni księżyca wielki żelazny kocioł. Kompozycja przypomina Mangę Katsushiki Hokusaia (1760-1849). To w rzeczywistości nawiązanie do toba-e, karykaturalnych przedstawień zwierząt i ludzi ze świątyni Kozan nieopodal Kyoto, przypisywanych szlachetnie urodzonemu buddyjskiemu kapłanowi sekty Tendai – Kakuyu (1053-1140) z czasów epoki Heian (794-1185).

Na tle Nakrywy kotła, przy lewej krawędzi sygnatura autora: Yoshitoshi giga. Poniżej cynobrowy, kwadratowy stempel: Yoshitoshi no in.

Katarzyna Paczuska