Widok Szczecina podczas oblężenia brandenburskiego z 1677 roku

Po bezpotomnej śmierci ostatniego władcy z dynastii Gryfitów, księcia Bogusława XIV (1580–1637) w 1637 roku Szczecin stał się areną konfliktu między Szwecją i Brandenburgią. Na mocy testamentu księcia Brandenburgię wykluczono z prawa do sukcesji pomorskiego tronu, Pomorze zaś miało przypaść Szwedom. Śmierć Gryfity miała miejsce w czasie wojny trzydziestoletniej (1618–1648). Kończący ją pokój westfalski nakazywał podział Pomorza między Szwecję i Brandenburgię. Brandenburczycy i tym razem nie pogodzili się z przegraną. W 1659 i 1676 roku dokonali nieudanych ataków na Szczecin, lecz kolejne oblężenie z 1677 roku było już dłuższe i intensywniejsze od poprzednich. Elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm (1620–1688) postanowił za wszelką cenę zdobyć miasto, nękając je bombardowaniami oraz blokadą. W ten sposób przejął na dwa lata władzę nad miastem. Oblężenie z 1677 roku ówcześni stratedzy ocenili jako niezwykle spektakularne, a Wielki Elektor, który uważał siebie za spadkobiercę dynastii Gryfitów, uznał zdobycie Szczecina za swój sukces militarny i pragnął, by dokonanie to zostało rozpropagowane za pomocą ikonografii. Należał do niej plan Szczecina wykonany między 1677 a 1682 rokiem przez Matthäusa Meriana Młodszego (1621–1687). Pochodzący z Bazylei malarz i sztycharz kształcił się w warsztacie ojca Matthäusa Meriana Starszego, u niemieckiego malarza Joachima von Sandrarta, w Paryżu, oraz w londyńskiej pracowni słynnego Antoona van Dycka. Działał we Frankfurcie, Norymberdze i we Włoszech. Był agentem wielu książąt, a od 1648 roku służył u szwedzkiego feldmarszałka z czasów wojny trzydziestoletniej – Karola Gustawa Wrangla. Prowadził także po ojcu wydawnictwo Theatrum Europaeum, w którym w 1682 roku umieścił miedzioryt z oblężenia Szczecina. Praca ta stanowiła typowy plan militarny, ukazujący miasto w kontekście jego możliwości obronnych. U dołu prawego rogu artysta umieścił legendę do poszczególnych elementów na planie w formie rozwiniętego zwoju.

Małgorzata Peszko