Kielichy i kubki rytualne Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Naczynia tego typu służyły do celów rytualnych w czasie szabatu i święta Pesach, w tym do rytualnego obmywania rąk. Były to kielichy i kubki różnorodnych kształtów, począwszy od najprostszych, po te bardziej ozdobne, wykonane ze srebra, zależnie od zamożności domu. Kielichy takie często darowano jako prezenty, np. z okazji uroczystości brit mili czy bar micwy.
Często na brzuścu naczynia zamieszczano inskrypcję w języku hebrajskim bądź jidysz, o charakterze dedykacyjnym lub donacyjnym, przedstawiano sceny biblijne, m.in. wyjście z Egiptu, lub przytaczano cytaty z Biblii (najczęściej cytat z Księgi Wyjścia (20, 8): „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić”).
Kielich kiduszowy służył do rytuału odprawianego z okazji rozpoczęcia szabatu i innych świąt, gdy mężczyzna odmawiał modlitwę złożoną z dwóch błogosławieństw: dla wina i dla święta, nad naczyniem wypełnionym winem. Kidusz bowiem oddziela czas sacrum od czasu profanum (czas święty od czasu powszedniego).
Ważną rolę odgrywały kielichy w trakcie święta Pesach, bo właśnie od tego naczynia zaczynała się uczta sederowa. Następowało uroczyste błogosławieństwo wina oraz rytualne obmycie rąk, do czego też często wykorzystywano pucharki.
Oprócz kiduszu czy święta Pesach, wino, a tym samym kielichy rytualne używane były w trakcie hawdali, ceremonii zakończenia szabatu obchodzonej w sobotę po zachodzie słońca, oraz podczas ślubu, gdy również wypowiadano błogosławieństwo nad winem lub gdy pan młody tłukł kielich, nadeptując na niego prawą stopą, upamiętniając w ten sposób zburzenie Świątyni Jerozolimskiej.
Spożywanie wina jest częstym elementem ważnych uroczystości w judaizmie. Wino jest koszerne, ponieważ owoce i warzywa są neutralne. Nie mogą być robaczywe, a nad całą produkcją wina musi czuwać religijny Żyd używający przy produkcji wykoszerowanych naczyń (więcej o koszerności: https://sztetl.org.pl/pl/slownik/koszer, data dostępu: 8.08.2021).

NR