Tylczak typu Federmesser

Tylczak Fedemesser znaleziono przypadkowo w Łubiance, pow. myśliborski w 1968 roku i przekazano do zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie. Wykonano go na prostym wiórze odbitym miękkim tłukiem, np. fragmentem poroża, od rdzenia jednopiętowego, tzn. z jedną powierzchnią, w którą uderzano w celu odbijania półsurowca do produkcji narzędzi. Tylczak z Łubianki ma ślady użytkowania w postaci drobnych wyłuskań na krawędzi i częściowego odłamaniu wierzchołka. Tego typu zniszczenie nazywa się impaktem, powstałym na skutek uderzenia w twardą powierzchnię, np. kość lub drewno. Z nowszych badań wynika, że tylczak wykonano z krzemienia kredowego, który powszechnie występuje na Pomorzu, a nie jak dawniej przypuszczano z krzemienia jurajskiego, pochodzącego z okolic Krakowa. Tylczaki Federmesser, czasem określane jako tylczaki łukowe, są charakterystycznymi elementami kultury o tej samej nazwie wywodzonej od niemieckiego słowa Federmesser – nóż w kształcie pióra. W zależności od wielkości tylczaki używane były jako groty włóczni i oszczepów, być może również strzał. Badania traseologiczne ujawniły jednak, że część z nich mogła być używana jak noże. Kultura Federmesser obejmowała swoim zasięgiem niemal cały Niż Północnoeuropejski. Wywodzi się z górnopaleolitycznej kultury magdaleńskiej, a jej rozwój jest związany z ekspansją środowisk leśnych w Allerødzie pod koniec plejstocenu. Ludność tej kultury zajmowała zróżnicowane nisze ekologiczne. Skutkiem tego było dosyć elastyczne podejście do gospodarki bazującej na zróżnicowanych zasobach zależnych od pory roku i lokalnych warunków środowiskowych.

Michał Adamczyk