Cierlica

Dla mieszkańców dawnych wsi len i konopie były podstawowymi surowcami do produkcji wielu przedmiotów codziennego użytku. Z lnu szyto odzież i pościel, a konopie służyły do wyrobu powrozów i worków. Proces ich produkcji od momentu siewu do otrzymania gotowych wyrobów był jednak długi i pracochłonny. 

Rośliny po zebraniu suszono, a następnie obijano w celu oddzielenia torebek nasiennych od słomy. Kolejnym etapem było moczenie, trwające do momentu, w którym włókno zaczynało odstawać od łodyg. Po namoczeniu łodygi suszono na słońcu lub nad ogniem, a następnie międlono, czyli tarto, oddzielając zdrewniałe części (paździerze) od włókien, przy użyciu międlicy oraz cierlicy. Narzędzia te działały na zasadzie mechanizmu nożycowego i były do siebie podobne. Zazwyczaj różniły się między sobą tym, że międlica posiadała miecz pojedynczy, a cierlica dwudzielny.

Etnograf Kazimierz Moszyński zauważa, że w niektórych regionach międlica służyła tylko do obróbki konopi, cierlica zaś do obróbki i konopi i lnu. Len tarło się tylko na cierlicy, natomiast konopie najpierw łamano na międlicy, a następnie tarło się na cierlicy.

Odwołanie do pracy wykonanej za pomocą cierlicy możemy znaleźć w przysłowiu, wyjaśniającym pochodzenie nazwy jednego z miesięcy:

Zarówno przysłowie, jak i nazwa miesiąca podkreślają znaczenie włókiennictwa na wsi. Nawet kiedy przemysł włókienniczy podlegał intensywnej industrializacji, w gospodarstwach wiejskich nie tylko Pomorza Zachodniego nadal ręcznie wytwarzano włókna lniane i konopne przy użyciu urządzeń takich jak prezentowana cierlica. 

Pochodzi ona z XIX w. i zdobiona jest ręcznie malowanym motywem serca. Obok kwiatów (zwłaszcza tulipanów), rozet oraz innych wzorów geometrycznych, takich jak koła czy kropki, motyw ten często pojawiał się zarówno na meblach, jak i innych przedmiotach codziennego użytku, które znajdowały się w izbach pomorskich chałup. Dekorowanie sprzętów było nie tylko wyrazem poczucia estetyki dawnych Pomorzan, ale również miało znaczenie symboliczne. Zdobiące cierlicę serce kojarzone jest nie tylko z miłością, ale uznawane jest także za siedlisko szczęścia i ludzkiej inteligencji.

Agnieszka Słowińska