Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Pocztówka dwukolorowa (fotografia – czarno-biała; napisy i obramowanie – czerwone) z widokiem na ulicę Królewską w Warszawie z początku XX wieku. Po prawej widoczne kamienice nieopodal Ogrodu Saskiego, w tym dom przy Królewskiej 10/12 (najwyższy to kamienica Lesslów, na jej temat zob. informacje w bazie Fundacji Warszawa1939.pl, dostęp 20.05.2021), a po lewej fragmentarycznie widoczny gmach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (wybudowany w 1900 r.), którego fasada jest przesłonięta drzewem i latarnią. Po prawej u dołu, na pierwszym planie, widoczny tramwaj zwrócony czołem do obiektywu – z numerem 3 i napisanym kierunkiem kursu: pl. Krasińskich, po rosyjsku i po polsku. To tramwaj elektryczny – taki rodzaj transportu funkcjonował w Warszawie od 1908 r., co stanowi wskazówkę dla datowania pocztówki. Język rosyjski (także w nadrukach na pocztówce, o których niżej) pozwala się natomiast domyślać, że karta przedstawia miasto jeszcze rosyjskie – została wydana w okresie zaborów, tj. do 1914 r., wybuchu I wojny światowej.

Na awersie napis grubymi czerwonymi literami u góry po lewej, w językach rosyjskim i pod spodem polskim: Варшава, Королевская ул. | Warszawa, ulica Królewska

Na rewersie u góry nadruk w kolorze czarnym w języku rosyjskim, francuskim i polskim, w dwóch wersach: Открытое письмо. | Carte postale. — Pocztówka.

W górnej części przy rogu widoczne punktowe nadpalenie. Nie znamy historii obiektu; zakupiony na jednej z aukcji internetowych już w XXI w., został przekazany do kolekcji Muzeum Polin. Miejsce ukazane na pocztówce ma znaczenie dla historii Żydów warszawskich: przy Królewskiej, ulicy prestiżowej, mieszkało wiele zamożnych rodzin żydowskich. Mieszkali tu choćby (Królewska 10/12, czyli w Kamienicy Lesslów, na parterze) Edward i Amelia Natansonowie, mający niezwykle cenną kolekcję dzieł sztuki (m.in. obrazy Brueghela, Gainsborougha, Michałowskiego, Chełmońskiego, Wyspiańskiego, szkice Matejki), która spłonęła w pożarze kamienicy we wrześniu 1939 r.

Przemysław Kaniecki