Żelazko kumulacyjne

Żelazka kulminacyjne, zwane też pełnopłytowymi, były urządzeniami służącym do prasowania, które wyglądem przypominały współczesne żelazka elektryczne. Konstrukcja żelazek kumulacyjnych była prosta: składały się z litego, ciężkiego bloku metalu o charakterystycznym kształcie oraz uchwytu. Pierwotnie wykonywane były z kutego żelaza, później zaczęto wytwarzać je metodą odlewniczą z żeliwa. Żelazka pełnopłytowe były rozpowszechnione w całej Europie, w tym w Polsce, a w niektórych regionach używano ich jeszcze po drugiej wojnie światowej.

Przed użyciem żelazko należało rozgrzać, w warunkach domowych robiono to na piecu kuchennym. Wadą żelazka kumulacyjnego było to, że szybko traciło ciepło. Aby umożliwić ciągłość prasowania, trzeba było posiadać co najmniej dwa żelazka – gdy jedno używano, kolejne już się nagrzewało. Problemem było też to, że żelazka kumulacyjne zwykle miały metalowe, a więc łatwo nagrzewające się uchwyty. Żeby uniknąć poparzenia owijano je grubą tkaniną lub kawałkiem skóry, co nie było wygodne i zwiększało ryzyko upuszczenia żelazka. Innowacyjnym pomysłem było, opatentowane w 1871 roku przez Amerykankę Mary Potts (1850–1922), urządzenie z solidnie mocowanym i odłączanym uchwytem, któremu towarzyszył zestaw żelaznych, nagrzewanych baz, umożliwiających prasowanie różnego rodzaju ubrań. Rozwiązanie to szybko przyjęło się na rynku amerykańskim a z czasem upowszechniło się i żelazka z odłączanymi uchwytami zaczęto produkować w wielu miejscach na świecie.

Prezentowane żelazko kumulacyjne pochodzi ze zbiorów etnograficznych Muzeum Narodowego w Szczecinie. Zdobione jest na bokach, biegnącym dookolnie geometrycznym wzorem.

Agnieszka Słowińska