Stempel do bicia medali

Stempel do bicia medali

Bardzo ciekawa pamiątka zachowana w zbiorach wilanowskich, a związana z pamięcią o jego pierwszym gospodarzu – królu Janie III (1629-1696). Stempel do bicia rewersu medalu powstał jako upamiętnienie obchodów 200. rocznicy bitwy pod Wiedniem, które – w roku 1883, były obchodzone szczególnie uroczyście. Stempel ma formę walca, na licu znajduje się przedstawienie w lustrzanym odbiciu: w okręgu herb Janina (na kartuszu zwieńczonym królewską koroną, w polu umieszczone godło – tarcza). W otoku ograniczonym gładką linią umieszczono napis odnoszący do okoliczności powstania medalu: PAMIĄTKA OBCHODU OSWOBODZENIA WIEDNIA 12GO WRZEŚNIA 1883. Na podstawie stempla widnieje sygnatura: CHRISTLBAUER, co zapewne odpowiada wiedeńskiemu wytwórcy – Josephowi Christlbauerowi (1827-1897). Zachowały się medale odbite ze stempli, którego rewers jest przedmiotem opisu. Jeden z nich należy do wilanowskiego zbioru Variów (Wil.) Na awersie medalu ukazana głowa Jana III w lewym profilu, w wieńcu laurowym na głowie. Wokół przedstawienia króla biegnie wokoło napis: JAN III SOBIESKI KRÓLA POLSKI OBROŃCA CHRZEŚCIAŃSTWA 1683.

Medal, który został wybity z okazji 200-lecia wiktorii wiedeńskiej, to przykład jednej z wielu artystycznych form, które powstały ok. roku 1883. Do najsłynniejszych należy obraz Jana Matejki Sobieski pod Wiedniem, który ofiarowany był przez artystę do Watykanu, papieżowi Leonowi XIII, jako dar narodu polskiego. Wśród różnorodnych form komemoratywnych znaczącą grupę stanowiły numizmaty. Medale posiadające rewers odbity według ikonografii utrwalonej na wilanowskim stemplu, wybijane były przez krakowskiego Felicjana Wojtycha, który prowadził firmę w Krakowie, od roku 1879 do pocz. XX w. (S. Bauman, Krakowscy wytwórcy i sprzedawcy pieczęci w pierwszej połowie XX w. Wprowadzenie do zagadnienia, w: „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 2019).

Joseph Christlbauer, medal, rocznica, 200-lecie Odsieczy Wiedeńskiej, 1883, uroczystości, Jan Matejko, Felicjan Wojtych, Szymon Bauman