Filiżanka półkulista

Niska, porcelanowa filiżanka ozdobiona w technice kobaltu podszkliwnego. Dekorowana motywem inspirowanym wzorami dalekowschodnimi nazywanym często „Ptak i skała”.

Dekorowana niebieskim kobaltem podszkliwnym importowana porcelana była w XVIII-wiecznej Europie bardzo modna. Nie dziwi więc, że kiedy po latach prób wyprodukowania tego cennego materiału na Starym Kontynencie ta sztuka wreszcie się udała i w roku 1710 została założona w Miśni jej pierwsza manufaktura, to właśnie takie zdobienie starano się uzyskać. Jednak w początkowych latach istnienia fabryki stworzenie odpowiedniego sposobu malowania kobaltem podszkliwnym stanowiło wyzwanie. Odkrywca receptury masy porcelanowej Johann Fredrich Böttger początkowo przyjmował, że będzie to zadanie łatwe. Główny składnik farby – kobalt – był znany i dostępny w Saksonii. Tego typu dekoracje tworzono na wyrobach fajansowych już od dawna. Jednak po pierwszych próbach okazało się, że na porcelanie, wypalanej w dużo wyższej temperaturze, uzyskanie podobnych efektów nie jest proste. Po wyjęciu z pieca okazywało się, że misternie wykonane zdobienia „spływają” lub szarzeją. Böttgerowi nie udało się rozwiązać tego problemu, aż do jego śmierci w 1719 roku. Sytuacja stała się na tyle nagląca, że król August II Mocny wyznaczył nagrodę 1000 talarów dla twórcy odpowiedniej receptury. Kilku z pracowników manufaktury próbowało, udoskonalając nieco jej skład, jednak żaden z nich nie otrzymał nagrody. W pełni opanować tę technikę udało się dopiero Davidowi Köhlerowi w roku 1720. Jej sekret zabrał ze sobą do grobu, a praca nad ponownym udoskonaleniem tej technologii trwała aż do 1733 roku. Filiżanka wilanowska jest przykładem dosyć wczesnej produkcji miśnieńskiej jej dekoracja powstała niedługo po tych wydarzeniach.

Agnieszka Żuber