Bogurodzica Eleusa [wariant – Bogurodzica Eleusa Fiodorowska]

Jednym z najbardziej znanych w rosyjskim prawosławiu wizerunków Bogurodzicy z Dzieciątkiem jest ikona Fiodorowskiej Eleusy. Jej średniowieczny pierwowzór wywodzi się z czasów panowania dynastii Rurykowiczów i od XIII w. znajdował się w monasterze św. Teodora Stratega w Kostromie nad Wołgą. Na początku XVII w. ikona ta spełniła szczególną rolę. W okresie „wielkiej smuty” kończącej kryzys Carstwa Rosyjskiego i częstych zmian samozwańczych władców, sobór ziemski w 1613 r. zaocznie powołał na tron moskiewski Michała Romanowa, który był synem Fiodora Nikiticza spokrewnionego z żoną cara Iwana IV Groźnego. Zgodnie z tradycją matka Michała błogosławiła syna na carstwo ikoną Fiodorowskiej Bogurodzicy. Od tego czasu obraz stał się świętością domu Romanowych – nowej dynastii panującej na tronie moskiewskim do 1917 r. Do ciekawych należy zwyczaj wprowadzony w Rosji w końcu XVIII w. Księżniczkom obcego pochodzenia, wychodzącym za mąż za przedstawicieli panującej dynastii Romanowów, wraz z przejściem na prawosławie nadawano imię po ojcu – Fiodorowna, dla uczczenia Fiodorowskiej Eleusy. O popularności tego przedstawienia świadczą liczne kopie szeroko rozpowszechnione w Rosji, jak prezentowana ikona. Wizerunek jest bardzo podobny do nie mniej popularnej ikony Bogurodzicy Eleusy Włodzimierskiej, z tą różnicą, że w ikonie Fiodorowskiej Dzieciątko ma zawsze odsłonięte kolano.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967