Portret króla Jana III Sobieskiego

Podobizna oparta została na mocno skonwencjonalizowanych portretach króla Jana III z okresu jego panowania. Jako wzór można wskazać owalne odbitki Jacques'a Blondeau, znajdujące się w zbiorach British Museum, ze względu na bliską analogię kompozycyjną i modelunkową.

Król zwycięzca należał do najchętniej portretowanych władców elekcyjnych epoki staropolskiej. Chwała jaką przyniosło mu starcie z Turkami pod Wiedniem dała początek wyjątkowej w dziejach sztuki polskiej propagandowej fali upamiętniania tak samego króla, jak i jego dokonań. Proces ten jak się zdaje był prowadzony odgórnie przez dwór królewski i jednocześnie spontanicznie wzmacniany oddolnie. Także poza kręgiem fundacji i mecenatu dworskiego powstawały liczne portrety Jana III, najczęściej jednak naśladujące wzorce i formy zaproponowane przez środowisko dworskie. Nośnikami tych wizerunków były nie tylko obrazy malarskie, ale i przedmioty użytkowe (kubki, pucharki, monety, medale). W ramach przedstawień malarskich także odnotować można różnorodność nośników i technik. Poza klasycznym malarstwem sztalugowym, malowane przedstawienia króla pojawiały się na ceramice (talerze, wazony), papierze i pergaminie, deskach czy jak w omawianym przypadku na jedwabiu.

Omawiany portret stanowi pendant dla wizerunku królewskiej małżonki, potocznie zwanej już w epoce Marysieńką. Oznacza to, że obie prace stanowią swój dokładny odpowiednik kompozycyjny, czyli w zamierzeniu twórcy stanowiły nierozłączną parę (zob. obiekt nr MZM/MRT/178/2).

Bartłomiej Butryn