Św. Rodzina

Rozpowszechniony w sztuce typ trójfiguralnego ujęcia Świętej Rodziny inspirowany jest bezpośrednio opisami zaczerpniętymi z Ewangelii św. Mateusza i św. Łukasza. Przedstawienia takie zyskały autonomię, wyodrębniwszy się z wielowątkowych ilustracji Bożego Narodzenia, są jakby powiększonym kadrem Adoracji Dzieciątka lub Matki Bożej karmiącej, ze św. Józefem ukazanym zazwyczaj nieco z tyłu.

Pierwowzorem obrazu jest Madonna z wiśniami, namalowana przez Annibale’a Correggia ok. 1593 (120 x 98 cm, w Luwrze od ok. 1800 r.). Postaci Świętej Rodziny Carracciego są dość statuaryczne w formie, heroizowane w wyrazie. Pozie Madonny nadał Annibale powagę i grację właściwą Sybillom Michała Anioła, a może nawet rzeźbom antycznym, lecz zarazem ożywił ją przydając jej lekkości swych studiów z natury. Św. Józef pochyla się ku Dzieciątku podtrzymując jego rączkę opiekuńczym gestem. Scena nasycona jest łagodną emocją, która koncentruje się wiele mówiących spojrzeniach Matki Bożej i Św. Józefa. W sposobie ujęcia oczu Madonny, w krągłościach ciała Dzieciątka i falujących draperiach dopatrzyć się można odblasku stylu Correggia, z właściwą mu „słodyczą”, która mocno oddziałała na wrażliwość barokową.

To urokliwe, do złudzenia rodzajowe przedstawienie, niesie w sobie przesłanie o głębszej treści, za sprawą mięsistych owoców wiśni w rączce Dzieciątka. Stanowią one przejrzystą aluzję do odkupieńczej misji Słowa Wcielonego, do zbawczej Ofiary Chrystusa.

Obraz zakupiony przez Stanisława Kostkę Potockiego przed 1798 r.

Dominika Walawender-Musz