Nr 17 

W latach 2017–2018 Mariusz Marszal zrealizował cykl Anomalia, w ramach którego powstało kilkanaście fotografii eksponatów wybranych ze zbiorów przyrodniczych Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Kolekcja przyrodnicza była jednym z filarów przedwojennego muzealnictwa szczecińskiego, które w 1945 r. przeszło pod polską kuratelę. XIX w., w którym zaczęła się kształtować, jest uznawany za złoty wiek kolekcjonerstwa przyrodniczego. Ambitne europejskie instytucje prześcigały się wówczas w tworzeniu kolekcji, które miały jak najpełniej reprezentować faunę i florę całego świata. Do lat 70. XIX w. w  Szczecinie udało się zgromadzić unikatowe egzemplarze entomologiczne oraz liczne okazy rodzimej i egzotycznej fauny, w tym głównie ptaków. Zainteresowanie kolekcjonerstwem przyrodniczym osłabło w XX w., a eksponowanie i rozwijanie w szczególności kolekcji zoologicznych zostało ograniczone przez zmiany we wrażliwości etycznej i społecznej świadomości.

W komentarzu odautorskim towarzyszącym fotografii orła z przedwojennej kolekcji ornitologicznej Marszal przywołuje postać Paula Robiena (1882–1945) szczecińskiego przyrodnika-amatora, ekologa i pacyfisty, którego szczególną pasją były ptaki. Robien przez lata prowadził obserwacje przyrodnicze na odrzańskiej wyspie Mönne (Sadlińskie Łąki). Swoją imponującą wiedzę o ptakach upowszechniał w artykułach publikowanych w lokalnej prasie, pracował również przez kilka lat w Stettiner Naturkundemuseum (Szczecińskie Muzeum Przyrodnicze), a także w bezkompromisowy i wyprzedzający swój czas sposób aktywnie występował w obronie przyrody. Ideały Robiena i jego opór przeciwko totalitarnej władzy są inspiracją dla współczesnych lokalnych ruchów proekologicznych oraz, jak pokazuje cykl Anomalia Marszala, działań artystycznych wpisujących się w ważną, aktualną refleksję nad zgromadzonymi w muzeach zbiorami.

Magdalena Lewoc